Fame and Fortune ~ Frederic Raphael

► door: A.IJ. van den Berg

The Glittering Prizes was een opmerkelijke roman; want het boek naar een TV-serie. De eind jaren zeventig zeer succesvolle televisieserie die dezelfde titel droeg. Fame and Fortune is een vervolg op al dat. Ruim dertig jaar later geschreven. En de televisie wilde er toen niets meer mee. Daarom werd deze roman het boek naar een hoorspel; een hoorspel voor het cultuurreservaat BBC Radio 4.

Een hoorspel of televisiescript naar een boek omwerken, levert bij Raphael pagina’s op met oneindige dialogen. Die zich dan ook nog allemaal in de werkelijke tijd afspelen; dus alle verdere ontwikkeling stilzetten. En de auteur kan zich dit alleen permitteren omdat hij werkelijk briljante dialoogzinnen kan schrijven. Bon mot volgt bon mot. Woordgrap baart woordgrap.

Helaas spreken bijna alle personages wel als Frederic Raphael. Wat het moeilijk maakt om te volgen wie er precies aan het woord is, in de heel lange dialogen.

Het meest Frederic Raphael van alle personages is Adam Morris, de hoofdpersoon, en ook een nauwelijks gewijzigd zelfportret van de auteur. Of misschien toch niet helemaal. Alle vrouwen vallen als vanzelfsprekend voor Adam, en zo is er wel meer dat dit personage onuitstaanbaar maakt. De manier waarop hij zijn vrouw behandelt, bijvoorbeeld. Toevallig is dit ook het enige personage in het boek dat niet zo briljant spreekt als Frederic Raphael.

Tijdens het lezen begreep ik een groot aantal passages aanvankelijk niet. Deze bevatten dan vaak verborgen verwijzingen naar The Glittering Prizes. Want, we zijn in Fame and Fortune twintig jaar verder, in het Groot-Brittannië waar Thatcher inmiddels aan de macht kwam. De carrières die in het eerste boek zo veelbelovend van start gingen, stokken hier en daar. Dus bleek het wel nodig te zijn om weer te weten wat al die personages ooit wilden en konden. Anders werd onbegrijpelijk wat er zo betekenisvol is aan wat hen in dit boek overkomt.

Net zo heeft Raphael in dit boek afgerekend met vele frustraties uit zijn eigen leven. Wie bijvoorbeeld niet weet dat hij scenarist was van de film Eyes Wide Shut, en nogal wat te kampen had met Stanley Kubrick, snapt niets van een episode die Adam Morris beleeft met een onmogelijke regisseur.

Ik vermoedde dit nog net, omdat Frederic Raphael ooit een autobiografisch boek heeft uitgegeven dat Eyes Wide Open heet. En ik heb om meer zekerheid te krijgen om Fame and Fortune heen moeten lezen. Daardoor kwam ook uit dat ik tal van satires en andere afrekeningen van de schrijver gewoon niet herkend heb, tijdens het lezen. Die breedsprakige TV-presentator was bijvoorbeeld Clive James? O ja joh?

Terwijl al deze kennis juist deze roman nog iets memorabels hadden kunnen geven.

Ik ben dus vast als het publiek waarvan de TV-bazen besloten dat het niet meer te boeien is met traag uitgesponnen wederwaardigheden van de Britse culturele elite. De schrijver niet waard.

* een vervolg op The Glittering Prizes en Fame and Fortune, met de titel Final Demands, wordt deze weken uitgezonden op BBC Radio 4. Het gelijknamige boek kwam afgelopen vrijdag uit.