it is dochs oars, sûnt 2001

Memoires van voor ik kon lezen. Een experiment i

Ik herinner mij waar het bed stond: in het midden van de rij links vanaf de deur gezien. Misschien dat het een kinderbed was, misschien een standaardbed, maar alles lijkt groot op die leeftijd. De hekjes aan de zijkanten waren omhooggeklapt, hoewel ik nooit verschrikkelijk woelde. En vooral was het bed verschrikkelijk hoog. Einden van de grond; wat vast handiger voor de verpleegsters was, maar voor mij als vierjarige bijna onoverkomelijk. Dat eeuwigdurende moment als ik daar hing, pogend om mijn rechterknie over dat hekje op het matras te krijgen zodat ophijsen makkelijker zou gaan. En andersom, als ik op mijn buik van het bed langzaam omlaag schoof, maar dan onmogelijk in kon schatten hoe ver mijn bungelende voeten nog van de vloer af waren. Vaak was de landing hard. Toch ging het ook wel eens helemaal goed, zonder dat mijn voeten pijn deden; daar was ik dan trots op.

lees verder

Memoires van voor ik kon lezen. Een experiment ii

Ik herinner mij ‘wie kleurt de chiquita-clown het mooist’; woorden op een kleurplaat die ik zelf pas veel later lezen kon. De clown droeg een psychedelisch kostuum met sterren, golven, strepen die vakjes vormden die de brave kleurder stuk voor stuk een ander tintje geven kon. Maar een fatsoenlijk man droeg in mijn ogen niet zulke frivole kleren, dus kleurde ik zijn broek dwars door alle textuurtjes heen simpelweg bruin, en zijn overhemd gewoon oranje. De jaren zeventig waren begonnen. Maar waarom was ik al uren eerder met kleuren klaar dan alle andere kinderen?

lees verder

Memoires van voor ik kon lezen. Een experiment iii

Ik droom vaak van een afstandje; me heel bewust van wat er gebeurt, maar net iets te veraf om nog in te kunnen grijpen. Alsof het mij niet aangaat. Terwijl ik toch wel degelijk mee doe in die droom.

Zo pakken mijn herinneringen vaak ook uit. Zij het dat ik die wel al tijdens het herinneren blijk te kunnen aanpassen.

Ik herinner me achter mijn vriendjes aan te steppen. Het is middag, de kleuterschool is uit. En ik zie mezelf daar steppen op mijn donkerblauwe step, wat toch niet kan. Dus op hetzelfde moment verandert het beeld. Nog steeds steppen mijn vriendjes voor me, maar nu zit ik wel in mijn lichaam. Mijn handen houden stevig de witplastic handvaten van het stepstuur vast. Ook gaat mijn hoofd steeds iets naar voren als ik afzet met mijn rechtervoet.

lees verder

Memoires van voor ik kon lezen. Een experiment iv

Ik ben totaal vergeten wat voor kleren ik droeg als kleuter. Daar zal bij meespelen dat mijn moeder die toen nog voor me uitzocht. Maar toch. De enige heldere herinnering over wat ik aan had dateert van later. Toen ik in de tweede klas van de lagere school het een keer veel te koud had in mijn korte broek, en met benen vol kippevel bibberend op mijn stoeltje zat.

Ethel Portnoy schreef ooit dat veel mannen geestelijke naaktlopers zijn omdat ze zich nooit kunnen herinneren wat ze aan hadden. Terwijl vrouwen vaak nog tot in detail kunnen praten over hoe ze eruit zagen toen. lees verder

Memoires van voor ik kon lezen. Intermezzo

Ik herinner me “openbare stinksigare”.

Zeg niet dat de spreekkoren bij voetbalwedstrijden tegenwoordig zo kwetsend zijn. Toen ik als klein jongetje de oneindig veel oudere voetballers van mijn lagere school ging aanmoedigen voor hun wedstrijd tegen een protestants-christelijk schoolteam werd ik al begroet met “openbare stinksigare”. Maar het was een onnozel dikkig joch dat dit zei, en hij herhaalde zijn banvloek mij net iets te vaak. Terwijl het toch een vrij onnozele vondst was.

Zijn vanzelfsprekende arrogantie irriteerde me. Als hij dacht te kunnen rijmen, wist ik er ook nog wel éen.

Miss’lijke christelijke, begon ik zacht terug te sissen. Miss’lijke chris’lijke, miss’lijke chris’lijke, miss’lijke chris’lijke.

Het joch keek onvoorstelbaar verbaasd. Zijn bek viel erbij open. Die heiden, die later ongetwijfeld in de hel zou branden, deed daar zo maar of die daar helemaal niet onder leed. Sterker nog, hij verzette zich tijdens het leven al actief tegen het ware geloof en trok de zegeningen ervan zelfs openlijk in twijfel. Dat gegeven was onvoorstelbaar voor hem. Hij begon te huilen en liep op een sukkeldrafje naar een grote toe.

Nu zou ik moeten schrijven dat dit het moment was dat ik de kracht van taal ontdekte. De reden om me nu dan via een weblog te uiten en die ergerlijke wereld daarbuiten steeds weer dat miss’lijke chris’lijke toe te sissen. Maar dit is niet zo. Het was gewoon een ergerlijk joch.

Memoires van voor ik kon lezen. Intermezzo ii

Ik herinner me ooit een eierhandelaar uit zijn Opel Kadett te hebben bevrijd; de man toeterde om aandacht toen ik langskwam op mijn rode fietsje. Hij kreeg het portier aan zijn kant niet open, en via de andere deur naar buiten kon niet; op de dodemanszit stonden grote eierdozen opgestapeld. Ik moest die dozen uitladen, ondertussen moedig de narrige blik van de man trotserend. Een paar eieren had ik voor mijn goede daad toch wel verdiend, weet ik nog heel goed te hebben gedacht toen. Maar omdat de koopman juist mij zijn opsluiting leek te verwijten, in ieder geval in mij iemand had om zijn slechte humeur aan af te wrijven, ging ik weg zonder te groeten.

Bang.

Memoires van voor ik kon lezen. Een experiment ii bis

De Chiquita clown is onverwacht opgedoken. En schreef ik eerder nog zijn overhemd oranje te hebben gekleurd; mijn clown blijkt zelfs een geheel oranje pandjesjas te dragen. Een detail dat ik me zeker niet herinnerde, was dat ik zo veel moeite heb gedaan om te ontkennen dat er allemaal leuke figuurtjes op de broek van die engerd stonden. Er is heel stevig met een vet bruin potlood gekleurd om de onderliggende structuurtjes uit te wissen. De moeten staan in het papier.

Grote vraag is nu natuurlijk wat dit allemaal zegt. En of een mens nog fundamenteel verandert na zijn vijfde levensjaar, of dat het karakter er dan al helemaal is en opvoeding alleen nog wat beschaving aanbrengt.

Memoires van toen ik leerde schrijven.

Ik herinner mij heel goed op welke kapstok ik mijn jasje altijd hing, in de eerste klas van de lagere school. Er was tegenover het lokaal een nis met veertig genummerde haakjes – en de mijne was altijd dat eerste van twee om de hoek rechts. Haakje 36. Maar waar ik een jaar lang gezeten heb, toch net zo’n vaste plek, toch net diezelfde zekerheid iedere dag weer, weet ik niet zeker. Ergens in het midden, een beetje achteraan zo schat ik. Alle tafeltjes stonden los van elkaar, of is dat ook maar weer constructie? Ik weet nog wel hoe raar het was dat in andere klassen de tafeltjes wel tegen elkaar aan geschoven waren.

Ik herinner me ook met zonder jas.

Ik herinner mij juf Oosterhuis, maar meer nog de oude witte Saab waarin juf Oosterhuis vanuit Oudega iedere dag naar school reed. Wat ik niet zo goed begreep, want elk van de kinderen die in een andere straat iets verder weg woonde, hoorde ineens bij een andere school. Dat de meesters en juffen niet in dezelfde wijk woonden als hun leerlingen was nogal verbazingwekkend, vond ik. En het ging ook geheel in tegen mijn zin voor orde.

Ik herinner mij Boom, Roos, Vis, Vuur. Maar niet dat ik ooit dacht: nu kan ik schrijven. Ik herinner me vooral de boekjes waarin je al voorgedrukte zinnetjes na moest tekenen, en later de oefeningen waarin met potlood letters moesten worden aangevuld. lees verder »»

Memoires over de tijd…

Ik herinner me hoe mijn stopwatch soms meteen na de start van een duurloop al stil bleef staan op een tiende van een seconde. Sloofde ik me een klein uur om uit een parcours in recordtijd af te leggen, begon de tijd pas te lopen op het moment dat ik hem wilde stoppen.

Ik herinner me ook zo goed getraind te zijn dat ik met een marge van een paar tienden kon schatten hoe snel ik een bepaalde afstand had afgelegd. Maar dat was alleen op de atletiekbaan.

lees verder

Memoires met een chloorlucht

Ik herinner mij hoe ik een van de drie jongetjes was die als eersten naar het grote bad mochten om daar verder te oefenen voor het diploma A. Het was het eind van de les, en we maakten ter kennismaking nog even een lange en koude tocht van het instructiebad naar de ontzagwekkend grote hal met het vijftigmeter wedstrijdbad. De overgang was te groot, en het water veel te koud. Ik verloor mijn normale soepele slag, en kon nog maar net met moeite naar het dichtstbijzijnde trapje toe krabbelen. Tijdens de volgende les zwom ik gewoon weer tussen de anderen in het instructiebad; terwijl ik het proefkaartje toch al gehaald had.

lees verder

Memoires van een geestelijk naaktloper? Slot

Mijn moeder vroeg me bijna streng of ik soms het Daktari-pak vergeten ben waar ik zo trots op was als kleuter. Maar vergeten is het woord niet, ik had met mijn uitspraak een veel algemener bedoeling. En het ging me er nooit om hier een volledige reconstructie van mijn kleutertijd te maken. Dan had ik wel alle foto’s en films uit die tijd verzameld, en mijn ouders grondig geïnterviewd; of eventueel de familie en wat oude buren ondervraagt voor aanvullende informatie.

Ik vroeg me de afgelopen tijd simpelweg af welke sleutels er bestaan om toegang tot het paleis van mijn geheugen te krijgen.

Het jasje van dat Daktari-pak staat bovendien op een foto, of zelfs een hele reeks foto’s die mijn vader maakte toen ik heel zielig ziek van de waterpokken was. lees verder

Quote of the Day | 0602

Neuroscientists believe that there are different kinds of memories, stored in many different neural circuits. “We can’t go to a particular spot in the brain to see where our third birthday party is stored,” says Dr. Hudson.

Some memories are generic—what your house, your street or your school looked like. Those get called up as background, like the sets of a movie. Others are semantic, for facts and other information. Still others are episodic, for events that took place.

Melinda Black, ‘Blanks for the Memories’

Mijn dossier met herinneringen uit mijn kleutertijd