84 Charing Cross Road ~ Helene Hanff
Ze was helemaal niet geïnteresseerd in boekhandels, de Amerikaanse schrijfster Helene Hanff [1916 — 1997]. Toch zal ze nog wel even een charmante voetnoot blijven in de historie van de boekverkoop. Dat is éen van de vele ironieën van deze geschiedenis.
Tussen 1949 en 1969 correspondeerde Hanff regelmatig met het antiquariaat Marks & Co, in Londen, om daar mooi uitgegeven boeken te bestellen. Daarbij kreeg ze meestal antwoord van de verkoper Frank Doel. En de aardigheid van het brievenboek 84 Charing Cross Road — het adres van de boekhandel — zit in het verschil van de toon waarmee beiden schreven.
Helene Hanff uit zich al gauw eens kattig New Yorks.
I hope ‘madam’ doesn’t mean over there what it does here.
Frank Doel blijft telkens onderkoeld hoffelijk Brits.
Maar Hanff blaft meer dan ze bijt. Om de rantsoenering in Groot-Brittannië — die tot 1955 duurde — zendt ze jarenlang rond de feestdagen voedselpakketten naar de boekhandel. Met spullen die voor de Britten niet te krijgen zijn, zoals echte eieren.
Daarom komen er terloops meer persoonlijke zaken in de brieven te staan, zodat de beide correspondenten ook voor de lezer echte mensen worden. Er lijkt zelfs sprake te zijn van een vriendschap. Waardoor het een schok is als Frank Doel plotseling overlijdt, en de briefwisseling nogal abrupt stopt.
En ware dit alles geweest, dan had 84 Charing Cross Road weliswaar even een warm menselijke geschiedenis gebracht, maar had ik niet begrepen wat er nu zo vreselijk bijzonder aan was.
Gelukkig daarom dat mijn uitgave ook het dagboek The Duchess of Bloomsbury Street bevat. Dat biedt een verslag van het verblijf van Helene Hanff in Londen. In 1971. Als ze eindelijk eens geld genoeg heeft voor de reis, om de stad waar ze zo veel ideeën bij had ook eens te kunnen bezoeken.
Deels wordt haar verblijf daar betaald doordat 84 Charing Cross Road in Engeland uitkomt, en de Britse uitgever haar een voorschot gaf.
Even mag ze er dan het leven van een geliefd schrijver leven. Want het brievenboek maakte iets los bij de Britten.
En dat is een aardige verandering. Helene Hanff was tot dan niet heel succesvol als auteur. Een toneelschrijver was ze, die nooit een stuk geproduceerd wist te krijgen. Tot ze nog eens een toneelbewerking maakte van die ready-made; dat niemendalletje; het brievenboek 84 Charing Cross Road.
Haar Londen-dagboek is bij tijden geestig, alleen is het te lang. Anders dan het brievenboek, dat veel te kort was. Zie hier in kort bestek wat succes doet met een schrijver. De uitgevers worden dan een stuk minder kritisch.
Maar Hanff heeft een prettige zelfspot. En bij alles is er die enorme ironie telkens van deze geschiedenis. Zo wordt zíj steeds naar de Charing Cross Road gesleept, om te poseren bij de boekhandel, voor weer een interview. Alleen is het antiquariaat Marks & Co dan al een tijdje opgehouden met bestaan — tegenwoordig zit een restaurant in het pand op het beroemd geworden adres.
En zoals gezegd, Helene Hanff hield helemaal niet in het bijzonder van boekhandels.
And he and Laura agreed they must take me down the main street to Blackwell’s Bookshop, very famous bookshop and they both knew how interested I was in bookshops. (I despair of ever getting it through anybody’s head I am not interested in bookshops, I am interested in what’s written in the books. I don’t browse in bookshops, I browse in libraries, where you can take a book home and read it, and if you like it you go to a bookshop and buy it.) [158]
RSS feeds