Wat is creativiteit? ~ S. Dresden

► door: A.IJ. van den Berg

Op bladzijde 39 van Wat is creativiteit? staat een schema met zo’n absurde schoonheid dat ik het toch ook maar hier online heb gezet. Ooit heeft iemand op Deutschgründliche wijze ontleedt welke voorwaarden allemaal meespelen in het creatieve proces. Probleem alleen is dat er daarbij volledigheid gesuggereerd wordt, terwijl zo’n schema nog niet eens het verschil tussen kunst en kitsch kan verklaren.

Dresden duizelde het ook bij deze aanpak, maar hij is vriendelijker en zegt dat zo’n manier van werken toch wel degelijk ook inzichten oplevert.

Wat is creativiteit? is de queeste van een erudiete man naar een antwoord op een vraag dat eigenlijk niet te geven valt. Hij onderzoekt daarvoor welke antwoorden er desondanks kwamen: in de wetenschap, in interviews en essays van kunstenaars, maar ook door te kijken wat er geschapen is aan kunst en geleerdheid.

Prettig aan het boek is dat het denkproces van Sem Dresden doormaakte tijdens het schrijven bijna tastbaar wordt vanwege zijn essayistische aanpak. Maar paradoxaal genoeg blijkt dat ook het zwakke punt te zijn. Regelmatig schiet het betoog van de filosoof en literatuurwetenschapper maar niet op, en ook irriteerde het mij dat Dresden het vertikt om conclusies uit zijn eigen woorden te trekken.

En natuurlijk benaderde ik dit boek met de verkeerde vraag. Mij interesseert waarschijnlijk niet zo zeer wat creativiteit is. Ik vind interessanter waarom maar zo weinig mensen kwaliteit kunnen herkennen en verreweg de meesten genoegen nemen met slechte en goedkope imitatie; er eigenlijk maar een gering draagvlak is voor creativiteit. Herkenning en bevestiging is veel belangrijker dan ontkenning en de nieuwe zienswijze.

Ook vond ik niet echt een antwoord op een simpele vraag of kwantiteit een voorwaarde voor kwaliteit is. Bijvoorbeeld of het waar is dat er nog nooit zo veel slechte televisieprogramma’s te zien waren als op het moment, maar ook meer goede omdat er van alles meer kwam.

Hoeveel schilderijen werden er hier ook alweer geproduceerd in de Gouden eeuw?