Geheim dagboek van een puritein ~ Samuel Pepys

Ooit verzamelde ik de deeltjes privé-domein. En omdat de uitgever claimde een exclusieve reeks uit te geven, waren de deeltjes navenant aan de prijs. Dus werd het een kunst er zo weinig mogelijk voor te betalen. Toen ik het Geheim dagboek van een puritein voor slechts enkele guldens uit de boedel van een boekhandel kopen kon, voelde dat als een buitenkansje.

Inmiddels denk ik dat er nauwelijks een nuttelozer deel privé-domein zal zijn uitgegeven als dit. Het originele dagboek dat Samuel Pepys [1633 – 1703] een klein decennium bijhield, telt 1,3 miljoen woorden. Op zijn best biedt deze bloemlezing er 50.000.

De samenstelster koos ervoor om elke dag tussen 1600 en 1609 wel te noemen, maar slechts éen saillant detail van die dag weer te geven; wat soms in éen zin kan. Vaak is dat als Pepys zijn geld weer eens geteld heeft. En dat bedrag groeit.

Terwijl het knap is dat zij zo nog een tamelijk leesbaar verhaal heeft weten te creëren — het eigenlijke dagboek is vrij opsommerig en repetitief — biedt deze uitgave toch vrij weinig van wat het origineel nu zo uniek maakt.

Allereerst is het een belangrijke historische bron over het leven tijdens pestepidemieën, de grote brand van Londen, en de oorlog met Nederland. Was Pepys [Pieps] daarnaast nog de ambtenaar die later de Royal Navy zou grondvesten.

Belangrijkste verwijzing naar die functie, en hoe zulke posities verkregen werden, is Pepys’ opluchting als de man dood gaat die hij elk jaar honderd pond moest betalen, voor zijn baan als Clerk of the acts.

En, het originele dagboek is eerlijk. Vrij. Maar Geheim dagboek van een puritein biedt bijvoorbeeld slechts een gecastreerde versie van het seksleven dat Pepys erop nahield. Al is het bij elke uitgave uitkijken of de lezer wel de complete ongecensureerde versie krijgt. Zelfs éen van de complete dagboeken die online staan, is verpreutst.

Dus krijgt de lezer van dit deeltje privé-domein wel de kusjes hier en daar, en eens Pepys’ opmerking over de leuke borstjes van een dienstertje. Maar niets dus van wat de eigenlijke dagboeken wel bieden, al dan niet in Frans of Latijn opgeschreven als het te driest werd.

En daardoor biedt de inleiding al helemaal geen antwoord op de vraag die voor mij nog steeds aan deze dagboeken kleeft. Was Pepys normaal, in de zin dat mannen van zijn stand vrij makkelijk van het personeel gebruik maakten? Hij deed het met vele vrouwen in de beschreven periode, maar opvallend vaak waren die bij hem in dienst. Of zijn de bronnen uit die tijd zo gering in aantal, en is het dagboek zo uniek dat alleen daarom eigenlijk nauwelijks uitspraken te doen zijn over wat gewoon was, en wat niet?

Samuel Pepys, Geheim dagboek van een puritein
1660—1669
gekozen, vertaald en van een inleiding voorzien
door Heleen ten Holt
246 pagina’s
De Arbeiderspers 1979, oorspronkelijk 1969
Privé-domein nr. 53

[x]opgenomen in het dossier: privé-domein