Skiep binne der inkeld om skeard te wurden ~ F.J. Bergstra
Het is allemaal al eens gedacht. Alles werd al een keer geschreven. En dat vind ik wel een prettige wetenschap. Op basis van dezelfde gegevens zijn anderen tot vergelijkbare conclusies gekomen. En dat maakt de eigen ideeën toch net een pietsje sterker.
Zolang die eigen ideeën er maar eerst waren natuurlijk.
En, elke generatie moet nu eenmaal veel opnieuw uitvinden.
Freark Bergstra [1914 – 2001] werkte als zenuwarts te Leeuwarden, was enige tijd voorzitter van de Fryske Akademy, en toonde zich een kritisch volger van de Friese Beweging.
In Skiep binne der inkeld om skeard te wurden 1 zijn tien essays verzameld over Friese aangelegenheden, waarvan de meeste in de jaren zestig en begin jaren zeventig werden geschreven. Volgens sommigen is dit een periode dat de taal er nog niet eens zo slecht voor stond — vooral de literatuur zou een bloeitijd hebben door gemaakt. Maar Bergstra was ook toen al uiterst kritisch.
Van luchtfietserij over de Friese mythe moest hij niets hebben. Wat uniek Fries was, was enkel de taal. En met die taal stond het er niet goed voor, zonder dat er nu veel hoop op verbetering was. Daartoe gebruikten te weinig mensen het Fries, daarvoor werd de taal in een te beperkt tal situaties benut.
En wat de Friese Beweging daar dan tegenin bracht, was hoogstens goed om het Fries zo rustig mogelijk uit te laten sterven. Stervensbegeleiding. Bergstra ergerde zich daaraan; omdat alle inspanningen voor de taal daarmee zo makkelijk als vergeefse en daarmee overbodige inspanningen waren te zien.
Dus kon hij schrijven:
It is eins spitich dat it Frysk net útstjert, want wie dat it gefal, dan wiene wy mei inkelde jierren, mei inkelde generaasjes fan gâns ellinde ûntslein. [184]2
En zo staan er wel meer messcherpe citaten in deze bundel — mede omdat wat nu essay heet, gauw eens een lezing was, en er in lezingen hardop vaak net wat meer kan worden uitgesproken.
Daarom waren sommige stukken wat wijdlopig, zoals voordrachten nu eenmaal eisen.
F.J. Bergstra, Skiep binne der inkeld om skeard te wurden
Tsien essays oer de Friezen en it Frysk
Redaksje en ynlieding P.A. Bergstra
203 pagina’s
Utjouwerij Montaigne, 1998
- Schapen zijn er enkel om geschoren te worden [↩]
- Eigenlijk is het jammer dat het Fries niet uitsterft, want als dat het geval was, dan waren we binnen enkele jaren, met enkele generaties van een hoop ellende ontslagen. [↩]
[x]opgenomen in het dossier: Frysk & frjemd
RSS feeds
Tijm op 3 mei 2011 @ 06:46:26
Bijzonder om een stuk te lezen over mijn moedertaal.
De discussie over deze taal blijven dus blijkbaar doorgaan.
Ik hou van de diversiteit in talen en dialecten. En ik spreek het graag als ik merk dat anderen dat ook graag doen.
Maar ik hou er ook niet van als het kost wat het kost bewaard moet blijven.
Toch is het jammer als het verdwijnen zal, net als dat het jammer zou zijn als het Rijksmuseum zou verdwijnen. Dat willen we ook kost wat het kost bewaren. Omdat het waardevol is.