Three Trillion Dollar War ~ Joseph Stiglitz & Linda Bilmes

► door: A.IJ. van den Berg

Belangrijkste vraag voor het lezen van dit boek was voor mij: heeft de zeldzaam domme dadendrang van de jonge Bush in 2003 de huidige kredietcrisis mee helpen veroorzaken? En Stiglitz kan daar dan geen direct antwoord op geven, omdat de banken pas gingen wankelen toen hij The Three Trillion Dollar War al bijna af had.

Maar in het nawoord staat er dan toch iets. De oorlog tegen Irak is bekostigd met geleend geld — waardoor de Amerikaanse staatsschuld sterk toenam. Bovendien stegen de olieprijzen dramatisch door deze illegale invasie, en de daarop volgende bezetting. Om de eigen economie draaiende te houden, heeft de Fed daarom nogal wat dollars moeten bijdrukken. En op zijn minst is daarom te zeggen dat de Irak-oorlog het de Amerikaanse overheid een stuk moeilijker heeft gemaakt om adequaat te reageren op de crises in de financiële markten.

Grote schokken, zoals de forse financiële verplichtingen van een oorlog, zoals een bankencrisis, kunnen bovendien systemen voor altijd ontwrichten.

Het boek The Three Trillion Dollar War is allereerst een poging van Nobelprijswinnaar Joseph Stiglitz en Linda Bilmes om te becijferen wat een oorlog kost. Waarbij de schattingen expres laag zijn gehouden. Drieduizend miljard dollar moeten nog eens worden opgebracht door Amerikaanse belastingbetalers. En Bush verlaagde daarom de inkomstenbelastingen.

Opvallend is namelijk dat politici dergelijke rekensommen niet wensen te maken. De begroting van de Amerikaanse defensieministerie deugt al zeker een decennium niet. Geen accountant durft er zijn goedkeuring aan te verlenen.

Bovendien zijn er nogal wat verborgen kosten verbonden aan het voeren van oorlog. Je mensen slijten er nogal van. Zeker dertig procent van de uitgezonden soldaten komt thuis terug van het front met een trauma. De grootste uitgaven waartoe een overheid zich uiteindelijk verplicht, zijn die van de zorg voor de veteranen. Op het moment van schrijven, genoten in de VS nog altijd enkele veteranen uit de Eerste Wereldoorlog een invaliditeitspensioen.

Stiglitz gaat verder nauwelijks in op de wat de VS voor nuttiger zaken had kunnen doen, met het uitgegeven geld; maar hij geeft wel aan dat er opportuniteitskosten spelen.

Al evenmin is goed te berekenen wat de imagoschade kost die het land heeft opgelopen. Wat niet wegneemt dat het boek wel opsomt wat er allemaal niet deugt aan het internationale beleid van de Amerikanen.

Een politiek pamflet is dit daarmee niet. En tegelijk kan een tamelijk boekhoudkundige opsomming van onweerlegbare feiten wel degelijk die indruk wekken.