Ruwe wereld ~ Peter Maass

De oorlog in Irak ging om de olievoorraden in het land. Daar is geen twijfel over mogelijk. Alleen. Waarom deden de Amerikanen vervolgens zo weinig met die olie, toen ze eenmaal het bestuur hadden overgenomen in Bagdad?

De journalist Peter Maass weet vele vragen te beantwoorden, over de betekenis van olie in de twintigste eeuw, en wat oliemaatschappijen of staten eraan deden om macht te krijgen over deze grondstof. Maar op niet alle vragen is een antwoord mogelijk.

Het best is de monografie Ruwe wereld als het boek de vloek beschrijft die een olievondst brengt. En Maass ter plaatse gaat kijken hoe het zit met milieuschade, of de ontwrichting van het politieke systeem in een land.

Economen gebruiken daar de term ‘Dutch disease’ voor — omdat de plotselinge inkomsten uit de aardgasbaten hier fnuikend zijn geweest voor de normale bedrijvigheid. Al vond sindsdien wel enig herstel plaats.

Noorwegen is het enige land in de wereld gebleken dat niet ontwricht werd door alle plotselinge rijkdommen na de ontdekking van een bodemschat. Wat simpelweg komt omdat de regering zich aan de wijze raad hield om alle olie-inkomsten in verdere winning te investeren, en als reserve achter de hand te houden.

In alle overige landen ging het mis. Als het land al niet een dictatuur was, en de corruptie niet nog verder werd verstevigd.

Zo bezien zijn oliemaatschappijen, die honderden miljarden aan misdadige regimes hebben gegeven, en hielpen hen in het zadel te houden, misschien wel de meest kwalijke bedrijven ter wereld. Wat dan weer een nieuwe blik werpt op oliemannetjes als de politici Bolkestein en Bos; die allebei een Shell-verleden hebben.

Overigens geldt dan ook weer dat olie de val van de Sovjet-Unie kan hebben versneld. Eén van de problemen waar Gorbatsjov in de jaren tachtig mee te maken kreeg, was dat de inkomsten van zijn land uit de verkoop van ruwe olie nogal terugliepen. Waardoor het land harde valuta misliep.

Maass wil hebben dat een complot van de CIA daar achter zat. De toenmalige koning Fahd van Saudi-Arabië verhoogde indertijd sterk de productie van zijn land, zodat de olieprijzen op de wereldmarkt dramatisch zakten. Ook omdat de CIA erop gewezen had dat verder geen enkele OPEC-lid zich aan de afgesproken productiequota leek te houden.

En ziet, als politieke geschiedenis zo beschreven wordt, met aandacht voor alle economische belangen, dan is die wel degelijk heel interessant.

Peter Maass, Ruwe wereld
Geweld en corruptie in de nadagen van het olietijdperk
293 pagina’s
Ambo, 2009
Vertaling door Rob Hartmans van Crude World

[x]opgenomen in het dossier: olie en gas, oorlog & vrede