How I Escaped My Certain Fate ~ Stewart Lee
Honderd redenen zijn er waarom het cabaret, en andere professionele grappenmakerij, in Nederland zo zelden deugt. Maar als ik eerlijk ben, telt slechts éen reden echt. Humor moet beleefd worden. En voor mij is het bezoek aan een schouwburg ergens of een avondje stand-up geen prettige belevenis.
Dit komt omdat te veel al vast ligt. Zoals dat alle andere mensen die zulke optredens bezoeken daar heen gaan om te lachen, en daarom zullen lachen. Automatisch. Ongeacht het gebodene.
Niet dat ik het Nederlandse cabaretiers misgun om kalmpjes miljonair te worden, door driehonderd keer overal in het land precies hetzelfde op te zeggen. Het is me alleen te veilig wat ze doen. Men voldoet allereerst aan een algemene verwachting.
En daarmee wordt er geen kunst geschapen — om dat elitaire criterium toch eens te gebruiken.
Tegelijk geldt ook dat ontregeling doorgaans alleen werkt in een heel beperkte dosis.
Wat mij meteen verduidelijkt waarom ik enkele Britse humoristen uit de wat alternatieve hoek juist wel kan hebben. Die durven tenminste nog weleens te ontregelen, en doen dat dan beleefd.
Stewart Lee is éen van de weinige professionele humoristen die me aan het lachen kan maken met een toch duidelijk ingestudeerde tekst. Helaas lukte dit amper met zijn bundel How I Escaped My Certain Fate. Zelfs al bevat dit boek onder meer de drie monologen waarmee hij een tijd in de zalen optrad.
Teksten die bedoeld waren voor het oor zijn eenmaal uitgeschreven altijd erg lang, en vol van herhaling.
Een luisterboek of desnoods de DVD van dezelfde programma’s had misschien een ander effect gehad. Maar aan een gesproken tekst, hoe lijzig Lee ook praat, had dan net weer ontbroken wat dit boek wel aardig maakt. Zijn monologen zijn namelijk rijkelijk van voetnoten voorzien; die niet alleen een lopend commentaar geven op de tekst, of de grappen daarin — in de noten filosofeert Lee ondertussen ook over zijn vak. En schrijft hij een halve autobiografie.
En waarschijnlijk niet toevallig komt hij in optreden en commentaar telkens terug op de vraag welke verwachtingen het publiek koestert van een comedian.
Lee dankt zijn grootste publieke bekendheid aan Jerry Springer: the Opera. Die hij schreef. En waarover een groep christenen in het Verenigd Koninkrijk besloot om er aanstoot aan te nemen, waarop ze een georkestreerde hetze begonnen.
Deze ervaring leerde hem wel iets.
It did make me feel there was not much point ever trying to reach a mass audience with anything interesting and provocative. You just run the risk of being misunderstood on a larger scale.
Sindsdien deed hij evenwel nog een merkwaardige serie van monologen bij de BBC bijvoorbeeld, waardoor ik hem pas echt ontdekte.
En tegenwoordig schrijft hij vaker langere stukken, over humor onder meer, in de Britse bladen. Een vorm waarin hij steeds beter wordt.
RSS feeds