Fire and Ashes ~ Michael Ignatieff

► door: A.IJ. van den Berg

Als ik u vraag wie op het moment de minister-president is van Canada, dan hebt u hopelijk daarop het antwoord klaar. Justin Trudeau.

Maar van welke partij is Trudeau precies?

Ik moest toegeven niet precies te hebben geweten dat hij van de Liberal Party is. Of dat zijn partij in 2015, bij de laatste verkiezingen, de Canadese Conservatieven heeft verslagen, en toen de absolute meerderheid in het parlement kreeg.

Wel was nog net blijven hangen dat zijn partij een onverwachte reuzensprong maakte in het tal zetels dat bezet werd — de precieze details zijn dan volgens Wikipedia dat de Liberalen in éen keer van 36 parlementsleden naar 184 zijn gegaan, van de mogelijke 338.

Nooit was een Canadese partij in éen verkiezing zo zeer gegroeid.

Alleen volgde die groeisprong wel na een verkiezing waarin het tal zetels van de Liberalen sterk was gekrompen. Sterker nog, nooit eerder was een Canadese partij in éen verkiezing zo zeer afgestraft.1

Toch hadden beide partijleiders een niet bijster goed functionerend Conservatief kabinet tegenover zich gehad.

Michael Ignatieff is de Liberale partijleider geweest die zo zeer faalde dat hij moest aftreden. Dat kon trouwens niet anders, want hij had zelfs in zijn eigen kiesdistrict verloren. En als Fire and Ashes, het boek over zijn actieve periode in de Liberale partij, iets lijkt te bevestigen, dan toch dat het in de politiek inmiddels allereerst om de poppetjes gaat, en niet om het beleid dat deze mensen voorstaan.

Ignatieff werd eind 2004 benadert om Harvard te verlaten en de Liberal Party te komen versterken. Volgens de mannen die hem probeerden te overhalen was deze partij op sterven na dood, als die niet door een nieuw fris gezicht geleid zou gaan worden op den duur.

Daarop ging het snel. Na de verkiezingen van 2008 werd Ignatieff fractieleider, en daarmee officieel leider van de oppositie; een functie waar in Canada zelfs een eigen ambtswoning bij hoort.

En op dat moment al, terwijl het nog lang geen tijd was voor nieuwe verkiezingen, begon de Conservatieve partij, die de regeringsmacht had, politieke spotjes uit te zenden over hem. Met als enige strekking dat Ignatieff niet deugde. Want hoe arrogant was het niet dat die internationaal bekende intellectueel en schrijver even naar Canada was teruggekeerd om het land te komen redden. Geloof die man toch vooral niet. Hij is hier slechts weer even op visite.

De Amerikaanse manier van politiek campagne voeren, waarin beleidsvragen er amper toe doen, maar het lonender is geworden om enkel de voornaamste tegenstander zwart te maken, werd daarmee ook bij de noorderburen ineens het nieuwe normaal. Demagogie werkt.

Fire and Ashes is daarmee een boek over politiek van iemand die tot dan toe enkel over het onderwerp geschreven had, en er aan universiteiten over les had gegeven, en die ontdekte dat het er in de praktijk heel anders toeging dan in de leerboekjes.

Dit boek gaat vooral over zijn snelle opkomst en dramatische afgang. Veel politiek-theoretische zijsprongen maakt de schrijver niet. Al signaleert hij wel degelijk tendensen die niet alleen voor de Canadese politiek zullen gelden.

Zo denkt hij hardop na over wat het betekent dat het publiek de ene politicus wel mag en daarmee gelooft, en de andere juist niet. En wat zo’n man of vrouw dan nog zou kunnen doen om al die nee-zeggers wel te overtuigen.

De fundamentele vraag over democratie op het moment, in een tijd waarin beeldvorming zo belangrijk is, stelt Ignatieff in dit boek slechts impliciet. Want overal lijken politici zich ineens enkel nog totaal onverzettelijk op te kunnen stellen, omdat zij zo krachtiger lijken. Het sluiten van compromissen wordt voor zulke lieden ineens een zwaktebod; omdat daarmee gezichtsverlies dreigt.

Polarisatie ontstaat daardoor al gauw. Verstarring.

Terwijl politiek toch ooit wel degelijk de kunst van het haalbare was.

Michael Ignatieff, Fire and Ashes
Success and Failure in Politics
208 pagina’s
Harvard University Press, 2013

Een statisticus zou hier slechts een schommeling waarnemen rond een mediaan. Op een buitengewoon slechte prestatie kan een buitengewoon goede volgen, zonder dat dit per se iets betekent. [↩]

[x]