Draft No. 4 ~ John McPhee

► door: A.IJ. van den Berg

Vrijwel alle boeklogjes die ik schrijf zijn eeuwige eerste versies. De tekst die op een pagina als deze staat, krijgt doorgaans zelfs in éen keer zijn vorm. Hoogstzelden gooi ik tijdens het schrijven de opbouw om, en worden er dan nog hele alinea’s verplaatst.

Wat ik naderhand wel probeer te verbeteren zijn de typfouten, en al te grove schendingen tegen de grammatica.

Een belangrijke reden om het bij die ene versie te houden is puur praktisch. Alleen zo lukt het me om het schrijven van een boeklogje in korte tijd te doen, en wordt het bijhouden van deze website geen last; en daarmee tot werk.

Bovendien ben ik allereerst benieuwd naar wat ik precies te zeggen heb over een boek. Want zulke ideeën krijgen doorgaans pas een stevige vorm tijdens het schrijven. Geldingsdrang om deze bevindingen vervolgens aan de hele wereld op te dringen, is er niet.

Nu begint alle serieuze schrijven weliswaar ook met een eerste versie, alleen krijgt het publiek deze doorgaans juist niet te zien. Eerste versies zijn shit, zo wordt Hemingway hierover altijd gequote. En in dezelfde trant zijn er tal van uitspraken te vinden van auteurs die stellen dat herschrijven pas het echte schrijven is.

Ze hebben overigens gelijk. Zelfs ik maak onderscheid tussen boeklogjes en meer serieus schrijfwerk.

Een eerste versie is nooit meer dan een schets die de schrijver duidelijk maakt wat hij of zij eigenlijk vertellen wil. Alleen moet daar vervolgens nog wel een betere vorm aan worden gegeven. Wil zo’n tekst aanspreken.

Voor John McPhee [1931] viel alles doorgaans pas precies op zijn plek bij de vierde versie van zijn tekst, die dan meestal uit een lange reportage bestond. Dan was hij ook al niet meer met de structuur bezig van het verhaal, of wat daar in moest staan. Nee, op dat moment bestond de voornaamste taak enkel nog uit copy-editen — om voor wat er stond zo krachtig mogelijke taal te vinden.

In McPhee’s bundel Draft No. 4 zijn acht lange stukken van hem verzameld over het schrijfproces, en daarmee dus ook over zijn werkwijze. Zo wordt van een aantal van zijn bekendste boeken terloops duidelijk hoe die konden ontstaan.

Was John McPhee verder een hele tijd docent non-fictie schrijven. Dus geeft hij ook aan wat hij geprobeerd heeft zijn studenten zoal bij te brengen.

Toch is Draft No.4 geen leerboek. Ondanks dat deze bundels zelfs tips biedt over hoe je iemand interviewt. Want daarnaast staan er te veel persoonlijke herinneringen in, tot hele portretten zelfs, van de excentrieke editor van de New Yorker William Shawn, of van McPhee’s al even uitgesproken uitgever Roger W. Straus jr..

Helaas benadrukken die memoires ook dat de tijd onherroepelijk verdwenen is dat tijdschriften teksten afdrukten van 40.000 woorden. Of dat een journalist ooit op pad kon gaan met een vrijwel onbeperkte onkostenrekening.

Om éen of andere reden las ik deze bundel als een boek waarin deze schrijver afscheid lijkt te nemen. Als de afronding van een werkzaam leven. Het is alsof McPhee ons zegt: zo heb ik het al die tijd gedaan. Daar is verder weinig geheimzinnigs aan. Verwacht dus verder ook geen woordmagie meer van mij.

Daarmee was dit boek een heel andere McPhee dan het soort waarom ik hem ooit ben gaan bewonderen, lang terug alweer.

Te stellen is misschien zelfs dat als ik niet zelf ook zo over dat schrijfproces had nagedacht, altijd bezig om uit te vinden hoe iets beter kan, dat hele Draft No. 4 me een stuk onverschilliger had gelaten. Ik herkende nogal wat in wat McPhee op- en aan te merken had. En was daarbij dan dankbaar dat deze schrijver daarover nog verder had doorgedacht.

Maar hij opende ditmaal geen nieuwe werelden voor mij, zoals in zo veel van zijn oeuvre wel gebeurde. Anders had hij voor mij ook nooit een standaard kunnen worden om andere non-fictie-schrijvers aan af te meten.

Waarbij de meesten dan nogal tekortschieten.

Writing is selection. Just to start a piece of writing you have to choose one word and only one from more than a million in the language. Now keep going. What is your next word? Your next sentence, paragraph, section, chapter? Your next ball of fact. You select what goes in and you decide what stays out. At base you have only one criterion: If something interests you, it goes in–if not, it stays out. That’s a crude way to assess things, but it’s all you’ve got. Forget market research. Never market-research your writing. Write on subjects in which you have enough interest on your own to see you through all the stops, starts, hesitations, and other impediments along the way.
Ideally, a piece of writing should grow to whatever length is sustained by its selected material–that much and no more. […]