Growing Dutch ~ Ronald van de Krol

Wie als vreemdeling in Nederland wil inburgeren, moet vooral goed het televisieprogramma De rijdende rechter bestuderen. Weinig verklaart in kort bestek zo veel over de volksaard hier. Dat beveelt de geboren Amerikaan Ronald van de Krol aan, in zijn bundel Growing Dutch.

Van de Krol had al twee universitaire studies afgerond, en een goede baan in de journalistiek, toen hij als correspondent in Nederland kwam wonen. Voornaamste binding met dit land was dat zijn ouders het in de jaren vijftig verlaten hadden, op zoek naar een betere toekomst elders. Daardoor had hij nog net een rudimentaire kennis van het Nederlands meegekregen van thuis.

Toen zijn persbureau hem na vijf jaar weer wilde overplaatsen, zoals te doen gebruikelijk — correspondenten zijn dan te zeer ‘native’ geworden, hun oorspronkelijke verwondering is weg — bleef Ronald van de Krol toch liever hier wonen.

Om daarop onder meer te constateren dat iemand die op latere leeftijd Nederlands leert nooit meer zeker kan zijn of een zelfstandig naamwoord nu een de-woord is of een het-woord.

Growing Dutch is een verzameling van columns die oorspronkelijk verschenen in Het Financieele Dagblad. De inhoud werd daarbij in twee smaken opgedeeld. In 45 stappen legt Van de Krol uit hoe hij almaar meer Nederlander is geworden in de loop der jaren. Zo werkt ook hij inmiddels vier dagen in de week, geen vijf. En daar staan 35 redenen naast die laten zien waarom hij toch nooit helemaal ingeburgerd zal raken.

Zo heeft hij geen moeite met bekende Nederlanders die zichzelf nogal geweldig vinden, zoals een Mart Smeets of een Harry Mulisch, die toch allereerst vooral ergernis schijnen op te roepen bij hun landgenoten.

Het aardigst vond ik dit boek als Van de Krol niet alleen uitlegt wat hij over Nederland waarnam, maar zo’n observatie dan ook nog laat contrasteren met hoe hij het in de VS had meegemaakt. Zelfs al levert dat weleens wat te snel getrokken conclusies op.

Amerikanen praten nogal luid, zo valt bijvoorbeeld op aan de toeristen uit dat land die naar hier toe komen. En de schrijver verklaart dat dan omdat vrijwel iedereen in de VS ruim woont, anders dan de Nederlanders in hun rijtjeshuizen. Thuis zal een Amerikaan zelden het verwijt horen om de buren te moeten denken.

Het zijn heel dunne muren…

Die buren kennen ze vaak niet eens; hoogstens van gezicht, en van het zwaaien in het voorbij gaan.

Nederlanders hebben altijd en overal met buren te maken, iets wat de meeste Amerikanen niet kunnen zeggen. De negatieve kant hiervan (geluidsoverlast en irritatie) heeft ook een positieve kant. Want naast sociale controle is er ook sociaal contact en — ik durf het bijna niet te zeggen — gezelligheid. […]

Stil, de buren

Vanwege de drukkende aanwezigheid van anderen is de Nederlander zijn leven lang een slachtoffer van zijn buren, zo schrijft Van de Krol. En het TV-programma De rijdende rechter laat tot in de pijnlijke details zien wat er gebeurt als éen van de buren onder die last bezwijkt, en zeker weet overlast te hebben.

Ik vind zulke spontane theorettes vooral zo aardig omdat ze wel in de richting van de verklaring wijzen, en die dan toch nog lang niet zijn.

In Quiet, haar boek over introverte karaktereigenschappen, wijst Susan Cain er bijvoorbeeld op dat kinderen van Aziatische ouders het gauw eens moeilijk hebben om te gedijen op een Amerikaanse highschool. De vaardigheden om daar te kunnen overleven, zoals zelfverzekerdheid, en zich extravert kunnen uiten, zijn hen namelijk van huis uit niet bijgebracht. Hun cultuur is anders.

Cain verklaart daarmee al evenmin waarom Amerikanen zo luid praten, in de ogen van anderen. Een cultuurverschil werd evenwel gesignaleerd door haar, en daarmee is een mogelijke verklaring van het waarom wellicht dichterbij gekomen.

En de lezer, ach, die leest toch ook om telkens weer dit soort nieuwe verklaringen tegen te komen, die dan door anderen bedacht zijn. Om al doende hopelijk verschijnselen te omsingelen met mogelijke antwoorden.

Ronald van de Krol, Growing Dutch
Nederland door de bril van een ingeburgerde Amerikaan
174 pagina’s
Business Contact, 2013

[x]opgenomen in het dossier: vreemde ogen