Public Enemies ~ Michel Houellebecq & Bernard-Henri Lévy
Twee bekende en zelfs omstreden Franse schrijvers besluiten op een diner in 2008 elkaar een half jaar brieven te gaan schrijven.
Michel Houellebecq is dan een banneling. Hij woont in Ierland — om de belastingen, en vast ook omdat zijn uitspraken over de islam niet al te goed vielen in Frankrijk. Tijdens de briefwisseling zal bovendien zijn moeder een biografie over hem publiceren — die daarmee ook even onderdeel van de conversatie wordt. De ‘kwaliteitsmedia’ gebruiken het portret van de vrouw, die haar zoon niet kent, namelijk vooral om Houellebecq te beschimpen. Slechts damesbladen als Paris Match doen aan het gekrakeel niet mee; zoals Houellebecq zuur constateert.
Bernard-Henri Lévy wordt in Frankrijk doorgaans kortweg aangeduid als BHL. Hij zou niet uit de talkshows zijn weg te slaan, met z’n wapperende manen en z’n eeuwig te ver opengeknoopte witte overhemd. BHL is een links publiek intellectueel, en dus ook een schrijver. Hoewel het hem met het meeste van dat niet meer lukt om de taalgrenzen te passeren.
En beide mannen vinden zich halverwege Enemis Publics even in een collectieve klaagzang op hoe de media hen behandelen.
Dat is zo ongeveer wel het weëe dieptepunt van deze brievenbundel.
De mannen beseffen niet dat enkel een land als Frankrijk zijn schrijvers nog zo serieus neemt dat ze publieke figuren kunnen worden; personen waar het publiek een mening over hoort te hebben.
In Nederland haalt hoogstens een bestsellerauteur als Heleen van Royen zo veel pers. En dan ook nog omdat ze uit scheiden gaat, een nieuwe bestseller in de markt zet, of plat een tiet laat zien online. Nooit om wat ze inhoudelijk op papier zet.
Toch lukte het dit brievenboek om een paar vooroordelen bij mij te ontkrachten over de schrijvers. Want de romans van Houellebecq vind ik behoorlijk overschat, en bij BHL zetten de media-optredens me nooit aan om meer van zijn ideeën te leren kennen.
Vooraf had ik het brievenboek Here and Now van Paul Auster en J.M. Coetzee hoger ingeschat — hun boeken waardeer ik wel.
Maar mijn reactie op Public Enemies was slechts in éen aspect niet wezenlijk anders dan op Here and Now. Duidelijk is me in zulke boeken lang alles niet te krijgen wat een normale conversatie tussen levende mensen wel biedt.
Public Enemies pakte uit als een veel levendiger boek dan Here and Now — alleen omdat de auteurs zich veel ongeremder durven te laten gaan, misschien omdat de briefwisseling binnen kortere tijd plaatsvond; en waarschijnlijk omdat Lévy en Houellebecq niet per se vrienden waren voor ze elkaar begonnen te schrijven.
De kwaliteit van de discussie stijgt als er nog moeite gedaan moet worden om een ander te overtuigen. Er worden kortom nog inspanningen verricht door Houellebecq en Lévy — hoewel ze het uiteindelijk vaker met elkaar eens blijken te zijn dan niet.
Tegelijk wordt het moeilijk in éen zin samen te vatten waar Houellebecq en Lévy het ook alweer over hadden. Afgezien van het element dat al aangekondigd wordt in de titel — dat ze onderzoeken waarom iedereen zo op hen gebeten zou zijn.
Daarbij wordt door hen overigens ook aan zelfonderzoek gedaan — anders dan Auster en Coetzee presteerden.
En goed, dan zijn de correspondenten goed opgeleide Fransmannen, die ter bewijs menig citaatje plukken uit de rijke bonbondoos der literatuur; als hen dit voor het betoog goed uitkomt; zoals school hen leerde. Zelfs dat stoorde niet.
Houellebecq eindigt de briefwisseling bijvoorbeeld met een parafrase op Schopenhauer — dat hij zijn leven minder goed herinnerde dan de romans die hij schreef.
Ondertussen verdwijnen zelfs de romans al uit zijn geheugen. En hij is daar laconiek over; vindt dit niet heel erg.
Worstelend met dit boeklogje weet ook ik slechts: ik beleefde iets tijdens het lezen van dit boek. Waarover de verwachtingen niet al te hoog waren. Een verslag achteraf van de belevenis maken, is na zo’n evenement alleen altijd een vertekening van wat er plaatshad.
RSS feeds