Mogelijkheid van een eiland ~ Michel Houellebecq
Over de nieuwste roman van Houellebecq is moeilijk wat afgewogens te zeggen. Enerzijds is het éen van de beter geschreven boeken die ik de laatste tijd las, anderzijds deugt er weinig van. Er staan nogal wat knulligheden in.
De auteur pronkt nogal eens met kennis die hij zelf niet heeft, maar duidelijk voor de gelegenheid even leende. Zo is de hoofdpersoon nogal onder de indruk dat de profeet eigenhandig de website van de sekte heeft ontworpen met Dreamweaver MX, en daarbij zelfs honderd paginas HMTL-code had geschreven.
Het is het éen, of het ander. Dreamweaver is een pakket waarmee eenieder WYSIWYG websites kan bouwen. Perfecte HTML levert het programma niet af, dus HTML coderen in Dreamweaver wordt eigenlijk alleen gedaan door neppers. Bovendien is het slimmer om dynamische pagina’s te maken, door inhoud en vormgeving te scheiden, dan er zelf honderden te gaan coderen.
Deze opmerking lijkt futiel, maar een consequent doorgevoerde logica hoort in de literatuur uitgangspunt te zijn, voor mij. Zeker voor wie een vergaand idee uitvoert, zoals Houellebecq in dit boek; waarin hij uitverkorenen eeuwig laat voortleven, door ze steeds een nieuw lichaam te geven. Als zo’n schrijver dan ook maar even schmiert, wordt alles een trucje. Science fiction is niet alleen fictie, maar ook science.
Vrijwel in het begin formuleert Houellebecq helder de uitgangspunten die dat eeuwig voortleven mogelijk maken:
De eerste wet van Pierce stelt persoonlijkheid gelijk aan geheugen. De persoonlijkheid bestaat uit niets anders dan wat in het geheugen kan worden opgeslagen (of dat geheugen nu cognitief, procedureel of affectief is); het is bijvoorbeeld aan het geheugen te danken dat de slaap het gevoel van identiteit niet opheft.
Volgens de tweede wet van Pierce heeft het cognitieve geheugen de taal als adequate drager.
De derde wet van Pierce defenieert de voorwaarden van een zuivere taal.
Even afgezien van de vraag of dit biologisch klopt, is dit een prima uitgangspunt voor een boek. De schrijver zou zelfs kunnen verdedigen dat deze wetten niet hoeven te kloppen met onze huidige kennis, omdat dit juist bewijst dat die sekte met iets unieks bezig was.
Het is ook een pracht uitgangspunt voor een schrijver natuurlijk, dat taal zo’n enorme waarde heeft. Alleen gebeurt er vervolgens nauwelijks iets met dat gegeven. Behalve dan dat latere incarnaties steevast de levensverhalen van eerdere ikken hebben gelezen.
Gelezen! Niet eens meegekregen bij hun verwekking. Zowiezo is het merkwaardig dat die nieuwe incarnaties weinig meekrijgen. Hebben ze inmiddels millennia de tijd gehad om zich in van alles te bekwamen, geven ze die kennis niet eens door. Daar blijkt in elk geval niets van.
Ach. Het hele principe van verder leven in zo’n volgend lichaam is gewoon onvoldoende doordacht. En dat stoorde mij, en daardoor viel me de rest ook niet mee.
Mogelijkheid van een eiland heeft een succesvolle cabaretier als hoofdpersoon, die vervolgens geen moment grappig is. Dat alleen al.
Goed geschreven is het allemaal wel. Tuurlijk. Zo vlot vertelt ook dat het vast heel wat lijkt. Maar goed geschreven alleen is meestal niet genoeg.
RSS feeds