Wat is journalistiek? ~ Mark Deuze

Mark Deuze is éen van de meer interessante schrijvers over de media in Nederland. Met dien verstande dat ik alle auteurs verwijt zich vooral op deelaspecten blind te staren, en zich daardoor te makkelijk van hun onderwerp af te maken. Ook in dit boek gebeurt dit weer.

Deuze meldt met dit boek een vervolg te bieden op zijn dissertatie uit 2002, die over de Nederlandse journalist ging, maar herhaalt vooral wat hij eerder constateerde. Hoogstens zijn enkele conclusies verder uitgewerkt; zoals de opmerking dat op de redacties van nieuwsmedia te weinig nazaten van immigranten werken.

Anderszijds blijft het soms verbijsterend om te lezen wat Deuze vindt als hij de journalistiek ontleedt. Vooral de hoge eigendunk binnen het métier is vaak lachwekkend. Zo blijkt uit een enquête binnen de beroepsgroep dat ruim de helft van de journalisten zich chef van het éen of ander noemt, terwijl hoogstens een kwart daadwerkelijk een leidinggevende functie heeft.

De schrijver herhaalt de constatering uit zijn dissertatie dat er op de meeste redacties nauwelijks doorstroming is, en dat nieuwe krachten geselecteerd worden om maar vooral niet op te vallen in zo’n stilstaande poel. Helaas komt Deuze niet zo ver ons echt uit te leggen wat dat betekent voor de berichtgeving van dergelijke media; zijn conclusies blijven impliciet.

Een andere schokkende mededeling was dat de 150 parlementaire journalisten in Nederland zogezegd het nec plus ultra binnen het métier vertegenwoordigen. Hoger is blijkbaar niet te bereiken in het vak.

Deuze zal die opmerking niet als diskwalificatie van de beroepsgroep bedoeld hebben, maar zo vat ik zijn conclusie wel op. Het is al zo bedroevend dat alle gekeutel op het Binnenhof zo veel aandacht schijnt te moeten trekken. Alle politieke beslissingen die er toe doen, zijn allang in het adviescircuit daarbuiten genomen — of komen uit Europa. Dat daar zo zelden iets over gezegd wordt, toont al aan dat de parlementaire journalistiek zijn werk niet verstaat. Dus, op welke gronden vormen de geheugenloze relzoekers die de Haagse politiek verslaan dan in vredesnaam de eredivisie? En wat betekent dit dan voor verslaggevers in de onderbond?

Nee, de journalistiek is in dit boek weer te zeer als verschijnsel geïsoleerd, om mij waardevolle nieuwe inzichten op te leveren. Dat blijkt alleen uit bovenstaand voorbeeld al.

Mark Deuze, Wat is journalistiek?
Studies voor het Bedrijfsfonds voor de pers / S12
232 pagina’s
Uitgeverij Het Spinhuis, 2004

[x]opgenomen in het dossier: media in crisis