Loon naar werken ~ Paul Krugman

► door: A.IJ. van den Berg

Dit boek heb ik toevallig ergens een keer gekocht, in de loop. Waarschijnlijk omdat het zwaar afgeprijsd was en ik dacht dat aankoop nuttig zou zijn om iets meer over de internationale economie te leren.

Toch las ik het lang niet. Mijn wantrouwen tegenover economen is nu eenmaal groot, zelfs als ze Paul Krugman heten. Economie lijkt misschien een wetenschap, maar is dat niet. Er bestaat weliswaar een Nobelprijs voor, maar die wordt gesponsord door een bank. Nee, economen mogen dan belangrijk doen omdat ze over miljardenbedragen praten, en terug kunnen vallen op wat wiskundige modelletjes. Maar wat mij betreft zijn het vrijwel allemaal utopisten, die hun denkbeelden over hoe de wereld er zou uit moeten zien te zeer verwarren met hoe die is.

Ze bedoelen het zo goed.

Zo dacht ik er tenminste over, tot Paul Krugman tijdens de eerste regeringsperiode van George Bush de jongere vrijwel de enige binnenlandse criticus bleek van diens beleid die in een vooraanstaand medium schreef. Als columnist aangetrokken door de New York Times om over economie te schrijven, nam hij de ruimte die hij nodig achtte. En daarbij klonk hij telkens weer verstandig.

Interessant werd toen ineens waarom Krugman op zo veel weerstand stuitte, afgezien van zijn politieke kritiek. Waarom er hele websites opgezet werden om uit te leggen wat er in zijn economische analyses niet deugde. En ziet, op die vraag geeft dit boek dan weer antwoord. Omdat sommige neoconservatieve tendensen zich midden jaren negentig ook al duidelijk aftekenden, maar veel minder bedreigend waren, omdat de Republikeinen toen nog een minderheid hadden in de Senaat. En de Amerikaanse economie nog bloeide.

Simpel gezegd was het budget voor fundamenteel economisch onderzoek op de universiteiten in de VS zo’n 20 miljoen dollar in 1996. Maar daarnaast publiceerden tal van particulier gefinancierde conservatieve denktanks en onderzoekscentra ook zo hun rapporten. Voor ieder idioot of achterhaald economisch idee zijn wel economen te koop die dat willen bewijzen. Vooral simpele maar volledig verkeerde doctrines zijn daarbij in tel.

Geruststellend schreef Sweder van Wijnbergen, de toenmalig Secretaris-generaal van Economische Zaken, in het voorwoord van dit boek dat zoiets in Nederland niet kan. Hier doen economen wel dienst in adviesraden en op de ministeries, anders dan in de Verenigde Staten. De politiek heeft hier veel minder de neiging economische problemen te versimpelen, aldus Van Wijnbergen. Niet lang daarna werd hij door minister Annemarie Jorritsma [VVD] weggestuurd, omdat zijn ideeën niet in haar eenvoudige wereldbeeld pasten.

Toegegeven, ik heb niet alle artikelen in deze bundel met evenveel belangstelling gelezen. Wat Krugman schrijft over de Europese eenheidsmunt of de Franse economie is interessanter dan sommige ontwikkelingen in de VS waren, onder Clinton. Maar door zijn prikkelende schrijfstijl en heldere ideeën legt hij wel bloot wat ik in de Nederlandse bladen node mis.

Waarom heb ik nog altijd geen stuk mogen lezen over wat die euro nu werkelijk betekent, vanaf het decennium voor de invoering tot zeg over twintig jaar?