Frambozenschol en bloemkoolpaling ~ Hans Schmit

► door: A.IJ. van den Berg

Maak ik mij druk om het milieu? Nee, maar dat komt omdat mijn ondeugden niet zo heel groot zijn. Mij kan daarom geen schuldgevoel aangepraat worden. Tegelijk zijn heel weinig van mijn gewoonten bewuste keuzes geweest. Dus zou het onzin zijn om mijzelf groen te noemen, terwijl ik misschien wel zo leef.

Het is zelfs omgekeerd.

Op het moment, nu ‘de opwarming van de aarde’ zo veel aandacht krijgt in de media, heb ik eerder de neiging me tegen de milieuactivisten te keren. Dit komt door hun gedram, en het manipuleren van feiten in hun propaganda. Ik wantrouw domweg iedereen die stelt zeker te weten hoe het met de aarde zal vergaan. Zodra activisme religieuze trekjes krijgt, met alle bekeringsdrang daarbij, is het mij over. Zelfs al ben ik het op zich wel eens met de gedragsveranderingen die milieuactivisten graag van ons zien.

Dit boek van de journalist Hans Schmit torst de smerigste titel mee van alle boeken ooit op boeklog besproken. Al waren de foto’s van de wildgroei nog smeriger. Maar er zijn dus plaatsen waar het water zo vuil is, dat er kleurige tumoren op de visjes in dat water groeien. De associatie met die frambozen en die bloemkool wordt dan snel gemaakt.

Eet smakelijk.

Zo’n agressieve titel zet ook wel de toon. Schmit biedt een zeldzaam deprimerend overzicht op welke terreinen het allemaal mis is met het milieu in Nederland, en probeert daarbij steeds verklaringen te geven. Nu goed, in de jaren zeventig was het helemaal erg. Enige verbetering werd sindsdien wel bereikt.

Al had het natuurlijk veel beter gekund.

Toch werd ik wel optimistisch van dit boek, al kwam dit niet door wat de schrijver aandroeg. Maar als er in dertig jaar al zo veel bereikt is, maakt dit de milieubeweging zeldzaam effectief, gezien de tijd die het immer kost om maatschappelijke veranderingen tot stand te brengen. Bovendien leer ik van Schmit dat overdreven angst een heel positieve uitwerking kan hebben. Zo zou de zorg van de Duitsers om het ‘Waldsterben’ uiteindelijk tot het verbod hebben geleid om lood als antipingelmiddel in benzine te gebruiken.

Toch viel het uiteindelijk met het doodgaan van die bossen of de zuurheid van de regen wel mee.

Het lijkt me mede daarom zelfs slechts een kwestie van tijd voor politici nog beter begrijpen dat ze angsten over het milieu heel goed kunnen exploiteren ter hunner glorie.

Enfin, dus wil ik niet zozeer mee gaan in Schmit’s argumenten, maar zijn boek vooral gebruiken om me beter te kunnen wapenen tegen de propagandisten die dezelfde argumenten gaan exploiteren.

Schmit’s boek vond ik overigens vooral nuttig om het overzicht, maar het graaft me regelmatig niet diep genoeg, bijvoorbeeld op juridisch gebied. Het is typisch het werk van een journalist. De verpakking van de informatie deugt, alleen wordt voor de inhoud noodgedwongen te veel aan anderen ontleent. De kwaliteit van de schrijver zit erin dat hij wist waar informatie te halen was, niet in wat hij er vervolgens zelf mee aanving.