Pnin ~ Vladimir Nabokov

► door: A.IJ. van den Berg

Pnin stond op mijn lijstje ooit nog eens te lezen boeken. Pnin in het Engels dan, want de Nederlandse vertaling staat al heel lang in de kast. Het is éen van de weinige romans van Nabokov die me ooit werkelijk plezier gaven tijdens het lezen. Bij veel van de overige titels heb ik toch altijd het idee gehad een zeer gestileerde voorstelling mee te maken die voor een ander publiek dan ik was bedoeld. Ik kon zien dat het knap gedaan is, maar het vermocht me geen moment werkelijk te beroeren.

De enige boeken van Nabokov die ik herlezen heb en herlezen kan, zijn Strong Opinions, en Speak. Memory; beide niet behorend tot zijn fictie.

En ook Pnin zal weer voor zeker vijfentwintig jaar de kast in verdwijnen. Het was wel aardig, even. Maar een probleem alleen al was dat ik dacht een roman te gaan lezen, en in plaats daarvan een verhalenbundel onder ogen kreeg. Tot halverwege lijkt het een boek, daarna wordt het ineens een verzameling schetsen. Bovendien is het einde bovenmatig wreed, omdat de auteur dan ineens zijn toch wel sympathieke personage uit het boek gumt.

Nu wist ik dat delen van Pnin eerder zijn gepubliceerd, in The New Yorker. Die kennis hoort bij de folklore rond Nabokov. Er moesten toch inkomsten komen, zolang hij geen uitgever vinden kon voor Lolita. Maar dat het resultaat zo’n merkwaardig boek opgeleverd heeft, waarvan het lijkt of er toevallig wat delen bij elkaar zijn gezet, dat was ik vergeten.

Pnin verhaalt de wederwaardigheden van de Rus Timofey Pavlovich Pnin in de Verenigde Staten, tijdens de jaren vijftig. Daar doceert hij Russisch, aan een instituut dat volgens hem ‘Vandal College’ heet. Pnin’s onvermogen om adequaat Engels te leren spreken, is een running gag door het boek. Pnin’s onvermogen met vrijwel alles is dat. Hij was me ooit sympathiek, in zijn onvermogen zich op het juiste te concentreren.

Bij de gemiddelde comedyserie op de televisie is het beter geen sketches uit verschillende jaargangen achter elkaar te bekijken. Dat geldt ook voor dit boek. Ik maakte de fout door te blijven lezen. Dat doe ik namelijk graag met boeken mij verkocht als roman.