Zo beginnen verhalen ~ Amos Oz

► door: A.IJ. van den Berg

Tegelijk met Brieven aan een jonge schrijver kwam dit boek mijn huis in, tien jaar terug. Maar het bestaan en het bezit was ik inmiddels vergeten.

Dat bleek niet zo vreemd te zijn.

Zo beginnen verhalen is wat de titel beloofd. Oz bekijkt van een aantal, deels klassieke verhalen en romans hoe die beginnen, en hoe de auteur daarbij manoeuvreerde. Dat klinkt boeiender dan het is. Wat volgens de uitgever groots ‘essays’ heten, zijn dit namelijk niet. Het zijn lessen. Schoolse lessen, zonder ruimte voor de leerling om zelf na te denken. Die toch niet meer brengen dan dat Oz met heel veel woorden uitlegt wat elke ervaren lezer zo al ziet.

Dit is nu eenmaal het probleem met het lesgeven over sommige onderwerpen. De leraar moet dan soms nogal minieme vondsten behoorlijk opblazen om de hem toegedachte tijd te vullen.

Enfin, misschien dat iemand door Oz’ colleges er nu eindelijk aan toekomt zelf Tsjechov te gaan lezen. Of Kafka. Carver.

Dit boek was toch niet helemaal zonder waarde, omdat er achterin nog twee algemene lezingen staan van Oz. Eén daarvan gaat over de vraag wat lezen tot een plezier maakt. In de tweede stelt Oz de vraag wat fictie toch waarachtig kan maken, terwijl hij als schrijver nogal wat vrijheden heeft tot verzinnen.

Voor hem is het uiteindelijk simpel:

Er bestaat geen fictie op de wereld. Er is geen zekerheid, en er is ook geen fictie. Alles is echt. De verhalenverteller en de geleerde verschillen niet van elkaar in de manier waarop zij omgaan met feiten, of met realiteit, waarheid of zekerheid, maar in de manier waarop zij met woorden omgaan. [143].