Prooi ~ Jeroen Smit

Merkwaardiger bestseller zal er de laatste jaren niet op de Nederlandse boekenmarkt zijn geweest. Een financieel journalist beschrijft er de ondergang van een bank in. De ABN Amro. Dat is een financiële instelling die zichzelf arrogant adverteerde als De Bank. En die anderen prompt voor de rechter sleepte als deze het waagden ook ergens De voor te zetten.

Bij het succes van ‘De Prooi’ zullen twee zaken hebben meegewogen. Het boek verscheen eind 2008, toen duidelijk werd dat er een financiële crisis was, veroorzaakt doordat banken jarenlang ongebreideld geld hadden kunnen maken uit niets. Alleen gaat dit boek daar vrijwel niet over.

Jeroen Smit heeft duidelijk nog moeite moeten doen de laatste ontwikkelingen van toen in zijn boek ter verwerken. Ineens moest namelijk de Staat inspringen, en De Bank redden voor het totale failliet. En de passages hierover aan het slot zijn niet in evenwicht met de rest van het boek.

Bij het succes van het boek zal hebben meegespeeld dat de kranten of opiniemedia te weinig ruimte hebben om zo’n groot verhaal — als de neergang van een zo trotse bank — goed te brengen.

Hierbij komt nog dat dit non-fictieboek een intrigerend plot heeft. Imposante bank, die groeide en groeide, en concurrenten opkocht, veranderde in slechts enkele jaren van jager tot makkelijke prooi. En werd uiteindelijk door drie anderen opgekocht.

Hoe kon al dit?

Daar zijn verschillende verklaringen voor. Eén is dat het al mis ging bij de fusie tussen ABN [Algemene Bank Nederland] en Amro Bank [Amsterdam-Rotterdam Bank]. Die bedrijven hadden verschillende culturen, tot een goede mix kwam het niet, de problemen die de samenvoeging opleverde, werden te lang niet opgelost. De overname van buitenlandse financiële instellingen hielp daarbij niet mee om de organisatie te stroomlijnen. Gebrek aan leiding bij dit alles evenmin.

En omdat ABN Amro desondanks flink winst bleef behalen, viel de gebrekkige leiding te lang niet op.

‘De Prooi’ gaat vooral over het hoogste management van de bank — hoe dat zich onderling tot elkaar verhield — en die keuze maakt dit een klein boek. Die financiële crisis in de hele wereld komt aan het eind letterlijk uit het niets, zoals gezegd. Dat maakt dit boek dus in de eerste plaats een journalistiek werk; als geschiedschrijving, of beeld van een tijd, schoot het me op te veel punten tekort.

Tegelijk heb ik het met plezier gelezen, ook al zal me er weinig meer van bijblijven dan het jachtongeluk van ABN Amro-topman Rijkman Groenink aan het begin. Er verschijnen altijd te weinig boeken waarin een bepaalde ontwikkeling voor anderen uitgelegd wordt; of die nu in de eerste plaats journalistiek zijn of niet.

Jeroen Smit, De Prooi
Blinde trots breekt ABN Amro
448 pagina’s
Prometheus, 2008

[x]opgenomen in het dossier: bankencrisis