Less Than Zero ~ Bret Easton Ellis
Vijfentwintig jaar oud is de roman Less Than Zero dit jaar. En Brett Easton Ellis heeft er nu een vervolg op gepubliceerd, met de titel Imperial Bedrooms. Of ik dat boek ooit lees, is nog afwachten. Over een paar jaar misschien; als ik het eens aantref in een bak met uitgeversrestanten.
Less Than Zero wilde ik altijd nog eens herlezen, omdat het boek op een rare manier indruk maakte toen ik het voor de eerste keer las. In 1987.
De roman werd geen lievelingsboek, zo bedoel ik het effect niet dat Ellis op me had. Maar er lag gewoon het simpele gegeven dat iemand van mijn leeftijd — wat dan gold voor toen hij het boek schreef — dus al had gezien wat hij zag, en daar met kille afstandelijkheid over had weten te schrijven. Ik voelde me toen op een werkelijk onoverbrugbare achterstand staan; een enorme sukkel uit de provincie.
Pas later begreep ik dat het nihilisme uit dit boek een houding is die heel goed bij jonge mensen past — die hebben niets te verdedigen dat al helemaal van henzelf is. Die kunnen zich nog de luxe permitteren alles volkomen nietszeggend te vinden.
En verder geldt dat Ellis daarna nooit meer iets gemaakt heeft dat me werkelijk raakte. American Psycho deed me bijvoorbeeld niets. Het zinloze psychopatengedrag van de hoofdpersoon in die roman vond ik meer het resultaat van éen tot in het absurde detail uitgewerkt idee dan wat anders.
Ook Less Than Zero had bij herlezing meer iets van een stug volgehouden gimmick, dan meer. Zo bleek me.
De auteur laat daarin een jongen teleurgesteld van de universiteit naar huis in Californië terugkeren, voor een kerstvakantie. Daar belandt hij al meteen weer in een bekende sleur. Tussen vrienden en vriendinnen die allemaal stevig illegale medicatie gebruiken, en tegelijk nog te jong te zijn om legaal in een bar alcohol te kunnen bestellen.
Ellis heeft er simpelweg voor gekozen om niemand van die mensen een doel te geven. Bovendien laat hij stelselmatig alle vreugde weg die het weerzien met vrienden zou horen te brengen.
En, dan zitten er een aantal extra onaangename momenten in het boek. Zoals een scène uit een snuff-movie. Of dat een verkrachting wordt aangekondigd van een twaalfjarig meisje. Dat een bekende drugsverslaafd is, en zich moet prostitueren om zijn schuld bij de dealer te voldoen, vormt al bijna een gewoon verhaalelement.
Het verhaal eindigt als de jongen in arren moede maar weer vertrekt om verder te gaan studeren.
Als ik dit nu zo opschrijf, lijkt het haast of Ellis alles kil gepland heeft; of zijn doel was om zo met minimale middelen een succès scandaleuse te behalen. Maar dat zal niet zo zijn. Het recept voor een roman zegt meestal ook weinig over de uitvoering van een roman.
Less Than Zero is in de eerste plaats een boek van het midden van de jaren tachtig. Het bood me bij de tweede kennismaking niet vreselijk veel meer dan die herinnering.
RSS feeds