Moveable Feast ~ Kenneth F. Kiple

Hoe kan het dat de oude Romeinen al kippen hielden, terwijl dat beest oorspronkelijk toch helemaal uit Zuidoost-Azië stamt? Het is een wat andere vraag dan het eeuwige probleem van de kip of het ei. Maar wel een vraag waardoor ik besefte vrij weinig te weten van waar ons dagelijks voedsel oorspronkelijk vandaan stamt.

Dus las ik A Moveable Feast. En helaas vertelde dit boek niet hoe het kan dat die kip al zo vroeg overal in Azië, Afrika, en Europa gehouden werd. Alleen plakte Kenneth F. Kiple wel weer enkele jaartallen op het beest — dat tot de vroegst gedomesticeerde dieren zal hebben gehoord. Zeven millennia al dient de kip de mensheid. En in 3.000 BC was het dier al terug te vinden in het Midden-Oosten.

Voor de rest heb ik geen klagen over dit overvolle boek. Ik krijg mijn feiten graag compact en helder opgediend, en Kiple overdrijft daar haast in. Elke alinea bevat een nieuw gegeven. Zelden een boek gezien met zo’n hoge informatiedichtheid.

Dus is dit uiteindelijk misschien wel meer een naslagwerk dan een leesboek.

Kiple werkt in de VS, en schreef vaker over de gevolgen van de Europese expansie in de Amerika’s. Daarom misschien ligt de nadruk in dit boek op wat gebeurde in de periode na 1492. En heel vervelend kon ik dat niet vinden. Over de tijd daarvoor is het beeld ook alleen met heel grove penseelstreken te schetsen.

Zo zou het verschil in bijvoorbeeld Italiaanse of Spaanse keuken en die uit noordelijker streken ontstaan zijn doordat er in het noorden wel genoeg brandstof was om te stoven en te sudderen, en koken in het zuiden altijd snel klaar moest zijn. Om het gebrek aan hout daar.

Dan staat er bijvoorbeeld een aardig feitje dat wijndrinken in onbruik raakte na de val van het Romeinse rijk, en dat de druiventeelt alleen is blijven bestaan omdat de kloosters daar nog iets aan bleven doen.

Opvallend gegeven vond ik ook dat Noord-Amerika vrijwel geen enkele bijdrage heeft geleverd aan de globalisering van de flora en fauna die wij eten. Uit dat continent is slechts de zonnebloem over de wereld verspreid geraakt. Vrijwel alles wat de emigranten na Columbus meenamen aan planten en dieren vaagde moeiteloos de inheemse concurrentie weg.

Dus toen Mark Twain ooit klaagde na een rondreis in Europa het Amerikaanse eten zo te missen, en daarbij verlekkerd de geneugten van onder meer appeltaart noemde, was er eigenlijk niets Amerikaans aan zijn menu.

Elders op boeklog is de betekenis van de aardappel als energiebron al eens geschetst. A Moveable Feast maakte alleen toch weer nieuwsgierig naar de talloze aardappelsoorten die Peru nooit hebben verlaten. En die me lekkerder lijken smaken dan de gladde witte piepers van hier.

Over rijst gaat het, waarbij nieuw was dat de natte rijstbouw nog maar zo kort massaal beoefend wordt — amper een eeuw.

Over tientallen soorten voedsel gaat het, en dus ook over suikerriet. Ook al zo’n gewas dat duidelijk van éen plek ver weg komt, ergens in Nieuw-Guinea, en al in prehistorische tijden over de wereld verspreid is geraakt. Tot de plant uiteindelijk hele volksverhuizingen op gang bracht. Want de slavenhandel naar het Caraïbisch gebied ging er allereerst om om de suikerplantages daar met werkkracht te bemannen.

Wat weer eens aantoont dat de geschiedenis vanuit geheel verschillende invalshoeken te beschrijven is, en ook beschreven moet worden, omdat elk nieuw perspectief weer een nieuw licht werpt op bekende feiten. Weg met alle canons daarom.

Kenneth F. Kiple, A Moveable Feast
Ten Millennia of Food Globalization
368 pagina’s
Cambridge University Press, 2007

[x]opgenomen in het dossier: grote geschiedenis