Vrome zondaars ~ Joep Dohmen
Journalistiek handelt in het efemere, in de kortstondige afwijkingen van wat gewoon is. Actualiteiten gaan altijd over een plotse doorbreking van normale patronen. Niet dat ook vandaag weer miljoenen mensen zonder problemen thuis zijn gekomen, wordt nieuws — nee, in de krant komt alleen het enkele zware ongeluk, en die ene dode.
En van de weeromstuit misschien zijn journalisten er doorgaans heel slecht in om uit te leggen wat de normaaltoestand eigenlijk is. Die kunnen zij namelijk altijd als bekend veronderstellen in hun werk. Dus dat gebeurt dan ook.
Alleen ergert mij dit inmiddels. Omdat de pers zo ook kunstmatig hele wereldbeelden in stand houdt.
Mijn voornaamste kritiek op Vrome zondaars van Joep Dohmen luidt daarom dat deze uitgave nooit een boek werd. Meer dan een verzameling van omgewerkte en aangevulde krantenartikelen uit 2010 brengt deze titel niet.
Wat niet betekent dat er geen opzienbare feiten in zouden staan. Er ontbreekt alleen kader, en dus te veel aan context.
Want, wat weet ik van wat iemand allemaal meekrijgt die Rooms-Katholiek wordt opgevoed? Dan wat clichés? Voor mij als ongelovige hond begint misbruik al op het moment dat een klein kind wordt aangepraat dat er een hel bestaat, waar het zal eindigen als het zich niet gedraagt.
En er zal wat met hel en verdoemenis gedreigd zijn, in de loop der eeuwen. Zeker tegen de allerkleinsten. Zelfs dit jaar nog bleek dat iemand die katholieken online helpt om zich uit te schrijven uit de kerk — wat anders onmogelijk ingewikkeld is — haatmail krijgt van priesters, die hem daarbij onder meer een eeuwig branden in de hel toewensen.
Is er nog dat andere probleempje van religie, met die dwang om blind autoriteit te aanvaarden. Komt die niet uit een heilig boek, dan wel uit de kerkelijke hiërarchie, of de gemeente.
In 2010 werd duidelijk dat ook in Nederland dienaren van de Rooms-Katholieke kerk kinderen die aan hun zorg waren toevertrouwd hebben misbruikt of mishandeld. Joep Dohmen schreef daar als eerste over in NRC Handelsblad, een collega praatte daarover op de Wereldomroep; en die eerste getuigenissen maakten heel wat los. Steeds meer slachtoffers meldden zich.
De commotie en de aanhoudende publiciteit hierover dwong de politiek tot instelling van een onderzoekscommissie. De commissie Deetman. Met een politicus aan het hoofd. Waardoor je van tevoren ongeveer kon uittekenen dat andere machtshebbers niet zouden worden lastiggevallen.
En het valt op dat de Kerk elders aanzienlijk hogere bedragen aan schadevergoeding heeft moeten uitkeren dan in Nederland gebeurde tot nu toe.
Vrome zondaars is het best te lezen als een verslag van éen jaar aan ontwikkelingen, die volgden op die ene onthulling dat de dienaren van de Moederkerk in Nederland niet beter waren dan die elders.
Als harde feiten haal ik er onder meer uit dat Katholieken traditioneel hun kinderen makkelijker op een kostschool stopten dan andere bevolkingsgroepen dit deden — en 90% van het gemelde misbruik vond plaats in zulke kostscholen of in tehuizen. Bovendien waren Katholieke instellingen veel meer werelden op zich; afgezonderd van alles daar buiten.
Dus ontstond daar een merkwaardige keten aan ongemak. Stop twaalfjarigen, die op dat moment hun hele sexualiteit nog moeten ontwikkelen, ver weg. Plaats ze daar onder leiding van mensen die vaak ook als twaalfjarigen hetzelfde regime hebben doorlopen, en bovendien een gelofte van kuisheid hebben gedaan; dus al evenmin een normale verhouding tot hun eigen lichaam hebben. Ongezonde situaties zullen dan het resultaat zijn.
Had de kerk er bovendien een handje van om niet te kijken of God’s grondpersoneel bijvoorbeeld wel geschikt was om zorg te dragen voor kinderen. Sommige kloosterorden namen ook wel erg makkelijk nieuwe leden aan.
Valt de hoeveelheid gemelde misbruikzaken me kortom bijna nog mee. Al is elk slachtoffer er éen te veel.
Opmerkelijk was verder dat het Openbaar Ministerie tot betrekkelijk kort geleden zulke zedenzaken gauw eens seponeerde. Zelfs als de dader bekend was, en er een bekentenis lag. Tot 1983 mochten priesters ook helemaal niet voor de burgerlijke rechter verschijnen, zonder toestemming van ergens hoog uit de kerkelijke hiërarchie. Toen pas werd de canonieke wet op dit punt aangepast.
Al dit was me niet duidelijk geworden zonder die eerste krantenpublicatie van Dohmen, waarvoor hij geprezen zij. Dit boek zou hij evenwel nog eens over moeten doen. Met veel meer afstand tot die ene scoop.
RSS feeds