Touring the Low Countries ~ Kees van Strien [sam.]

Bronnenboeken zijn niet direct leesboeken. En dat gegeven zou Touring the Low Countries daarmee diskwalificeren voor opname op boeklog. Alleen heb ik tijd besteed aan deze bloemlezing, en me daarbij enige gedachten gevormd van een meer algemene aard.

Want, zoals mensen op kaarten of met satellietnavigatiesystemen altijd meteen schijnen te zoeken waar hun huis woont, bleek ook ik vooral nieuwsgierig te zijn wat de Britse reizigers rond 1700 te zeggen hadden over Groningen en Friesland.

Dan vielen de waarnemingen van toen misschien nog een beetje te vergelijken met het nu.

Reizigers die schrijven, doen dat vaak naar een thuisfront. Dat dan van alles moest worden uitgelegd. En omdat het verleden voor ons ook zo vaak een vreemd land is, kan die uitleg heel illustratief zijn voor ons.

Wat aan dit boek vooral opviel, was dat vrijwel alle bezoekende Britten reisden met het ‘openbaar vervoer’. Ze namen de trekschuit — en waren er niet altijd blij mee dat het gewone volk dit ook deed — of huurden een rijtuig of schip. Desondanks lag de reissnelheid op die van een wandelaar. Een uur gaans was voor iedereen een uur gaans. Al schijnen de trekschuiten in Noord-Nederland toch net wat sneller te zijn geweest.

Andere bijzonderheden zaten hem vaak in de kleinigheden, zoals het betalen van tol bij de poort om een stad in te mogen. Of het gegeven dat bezoekers aan Amsterdam vrijwel meteen het Rasphuis en dergelijke gestichten bezochten — wellicht zoals wij naar een dierentuin gaan.

Van Strien ordende dit boek op plaatsnaam, of de naam van een regio in de Noordelijke en de Zuidelijke Nederlanden. Daaronder werden dan steeds fragmenten opgenomen uit oorspronkelijke brieven, dagboeken, en andere documenten. Zo’n hoofdstukje eindigde met de opsomming van het inwonertal van de bezochte plaats, en de afstanden tot nabije steden. Helaas biedt het boek vrijwel geen kaarten.

Aardigst aan dit bronnenboek vond ik misschien nog wel de opmerkingen die universeel aan reizigers blijven. Zoals het klagen over de duurte van alles. Zoals het beschrijven van wat er aan eten beschikbaar was. [Vijf soorten kaas!].

Kees van Strien, Touring the Low Countries
Accounts of British Travellers, 1660-1720
428 pagina’s
Amsterdam University Press, 1998

[x]opgenomen in het dossier: vreemde ogen