Groot verkeerde-woordenboek van de Nederlandse taal ~ Driek van Wissen
Dat een woord verschillende betekenissen kan hebben, kwam ooit nog als een pijnlijke ontdekking.
Ooit vroeg een verre oom, of een buurman, of een ander type dat gezien zijn leeftijd enige autoriteit leek te hebben, op een ochtend of ik uitgeslapen was.
‘Ja’, zei ik.
‘Dan kun je je bed dus wel verkopen’.
En het is niet dat ik me nu voor eeuwig slachtoffer voel van een matige grap, en daarom een lichte weerzin voel tegenover mensen die woorden letterlijk gaan nemen. Eén Wim T. Schippers is genoeg, hoewel deze interviews anders heerlijk ontregelen kan, door te spelen met de onnauwkeurigheid van andermans taal.
Dat schrijven ook maar een middel is om iets te vatten wat er zoal speelt om ons heen, lijkt me een wezenlijker zaak.
Wat het vervolgens des te wonderbaarlijker maakt dat er zo af en toe iemand is die het schrift zo weet te gebruiken dat er een grotere rijkdom meekomt dan sec een mededeling alleen.
Driek van Wissen was leraar, en poëet — dichter des Vaderlands zelfs even — en hij trad ook op in TV-programma’s als ‘taalvirtuoos’. Zijn Groot verkeerde-woordenboek der Nederlandse taal lijkt me de consequente uitwerking van éen zo’n rubriekje dat hij ooit op de televisie heeft uitgevent.
En het is ook een woordenboek. Met lemma’s, op alfabet. Een woordenboek dat van een paar honderd woorden laat zien dat ze vaak een innerlijke tegenspraak hebben.
Een zwemvest is geen vest om in te zwemmen, maar om drijvende te blijven. Beter is daarom: drijfvest.
Van dat werk.
Dit woordenboek wilde voor mij daarom alleen leuk worden als Van Wissen zijn oordelen over de wereld in de lemma’s betrok. Een geneesheer was volgens hem wel een heel pretentieuze benaming voor iemand die toch vrij zelden in staat is om een ander beter te maken. Ziekenheer is daarom een betere benaming.
En toch moest ik bij het lezen vooral denken aan Ambrose Bierce’s Devil’s Dictionary — en hoeveel meer plezier diens cynisme me gaf, dan Van Wissen’s betrekkelijke onschuld vermocht. Het Groot verkeerde-woordenboek der Nederlandse taal slijpt scherp waar geen scherpheid van node is. Dat maakt het nogal vrijblijvend.
RSS feeds