Vierde beest ~ Tom Holland
Twee redenen waren er om een boek van Tom Holland te lezen. Waarvan de minst belangrijke luidde dat hij de hooggeprezen hertaling had gemaakt van Herodotos’ Historieën, waarmee ik maanden bezig ben.
Holland schreef met In the Shadow of the Sword alleen ook een omstreden boek — omdat hij onderzocht wat er nu werkelijk aan harde feiten is over de oorsprong van de Islam. Zo kwam het hem vreemd voor dat er pas tweehonderd jaar na Mohammed een dateerbare biografie opduikt over hem. Terwijl zelfs uit de donkere Middeleeuwen hier wel teksten zijn overgeleverd over contemporaine gebeurtenissen.
Dus pleegde de auteur daarmee in de ogen van velen ongeoorloofde Islam-kritiek, en oogstte hij automatisch doodsbedreigingen. De Koran is immers God’s woord, al heet Hij ditmaal Allah, en om dit gegeven zelfs maar te durven betwijfelen, gaat dan al te ver.
Felle kritiek kreeg Holland ook van enkele vakexperts, die hem onder meer een verregaand simplisme aanwreven. Zelfs kreeg hij het verwijt commercieel gewin te hebben gezocht met zijn kritiek over alle onzekerheden over de begintijd van de Islam. Gegispt werd hij te hebben gespeculeerd op de relletjes en daarmee de publiciteit die het boek zou oogsten.
Tom Holland wijst delen van de vakkritiek overigens af. Hem was bijvoorbeeld wel degelijk bekend dat er mogelijk delen van de Koran bestaan die van voor 800 AD dateren. Alleen schieten de methoden om zulke tekstfragmenten te dateren domweg nog tekort. Via C14-datering is namelijk ook te bewijzen dat Koran-fragmenten in Frans bezit uit het einde van de zesde eeuw na Christus dateren, ofwel van voor de profeet Mohammed leefde, naar verluid.
Een ander probleem uit de begintijd van de Islam, is dat later al snel de gedachte rees dat het geloof maar éen gouden tijd had gekend; toen degenen nog leefden die de Profeet zelf hadden horen spreken, en aan zijn zijde hun monotheïstische geloof uiterst succesvol wisten te verspreiden. Met groot geweld. Dat waren de ‘rechtgeleiden’, ‘ar-Rashidoen’.
Alleen werd de laatste van hen, Kalief Ali, in 661 vermoord.
De Islam was enkel toen nog de zuivere Islam — en dat is geen loos begrip voor wie beseft dat de terreur van ISIS in Irak en Syrië verdedigd wordt met verwijzingen naar die eerste decennia aan kalifaat; aan alle geweld daarmee annex.
En alle strijd binnen de Islam gaat er uiteindelijk over wie het meest zuiver is in de leer.
Het vierde beest las als twee boeken in éen. Enerzijds is het een schets van de geschiedenis van het Midden-Oosten in de periode dat twee grote rijken daar — dat van de Romeinen, en dat van de Perzen — aan macht begonnen in te boeten, om tenslotte geheel te verdwijnen.
Binnen dat machtsvacuüm kwam er daarmee ruimte voor iets anders.
En in de tweede plaats probeert dit boek uit te leggen hoe wankel het onderzoek is naar Mohammed, of de oorsprong van de Islam, door het opvallende tekort aan originele bronnen. Holland heeft het ook nauwelijks over de Islam op zich. Hem is het eerder nog te doen om het merkwaardige gegeven dat twee van de drie monotheïstische religies, ontstaan binnen relatief marginale sekten, die allen uit dezelfde regio stammen — want dat van Mekka klopt niet volgens de auteur — zo expansief waren dat ze de hele wereld konden veroveren.
Leverde dat ook nog een opvallend goed leesbaar boek op, zij het dat ik het in delen weleens te lang vond, en ik de auteur niet op zijn woord geloof.
RSS feeds