Mao II ~ Don DeLillo

Er zijn auteurs die het lukt om je met éen boek te betoveren, en met wie het vervolgens nooit meer wat wordt. Zonder dat dan precies duidelijk is waarom.

De Amerikaanse schrijver Don DeLillo is zo’n schrijver voor mij. Want zelden had ik zo’n indrukwekkende roman gelezen als Mao II, een kleine vijfentwintig jaar terug. Om daarop nooit meer een boek van hem onder ogen te krijgen dat me op een zelfde manier binnenliet. Dus gaf ik hem domweg op, na nog drie, vier titels geprobeerd te hebben. Er zijn zo veel dikke romans meer van andere Amerikaanse auteurs…

Herlezing schrok me lang af om deze slechte leeservaringen. Woog ook tegen Mao II dat deze roman over een schrijver gaat. Als er iets is waaraan ik in de loop van mijn lezende leven een gruwelijke hekel heb gekregen, danwel opnieuw een navelstaarderig boek van een auteur over zijn of haar métier.

Maar, DeLillo speelde prettig met een aantal clichés in de roman.

Zo wordt er heel leuk met de schrijver gesold in het boek. DeLillo maakte van hem, Bill Gray, een kluizenaar in die grote Amerikaanse schrijverstraditie. Iemand van wie de meest recente publiciteitsfoto ruim twintig jaar oud. Een man die blijft vinden dat allereerst zijn werk voor hem spreekt, terwijl het publiek inmiddels liever schrijvers heeft die wel geil zijn op belangstelling voor henzelf.

Toch is er dan een fotografe die hem per se portretteren wil. Krijgt ze hem nog aan de praat ook. Waarop blijkt dat deze Bill Gray nogal pessimistisch is over de betekenis van het schrijven in deze tijd.

Want wat maakt een boek nog uit? Terroristen kneden op dit moment het menselijk bewustzijn toch immens veel effectiever, door de angst die ze zaaien met hun bommen en tegen mensen gerichte geweld?

Toen DeLillo zijn roman schreef was Beiroet de plaats altijd in het nieuws om de doden door terreur. Tegenwoordig is dat een andere stad, ook in het Midden-Oosten. En dus daar ergens in de buurt voor een krantenlezer hier, voor wie alles al gauw ver weg lijkt. Doden door een aanslag in een Europese hoofdstad maken veel meer indruk.

Tegenwoordig heeft ook slechts éen religie het gedaan, voor velen. DeLillo voerde nog rustig Christelijke milities op, als verantwoordelijken voor terreur. En zelfs een Maoïstische groepering.

Alleen gaat het dáar niet om.

Wat me nu trof aan deze roman was hoe weinig de auteur nodig had om toch veel te kunnen suggereren. Het boek was in herinnering veel voller en rijker dan in het echt. Dat een tekst zo’n effect kan oproepen, is heel knap gedaan. Net als dat DeLillo soms wondermooie zinnen schrijft. Bovendien vond ik het uitgangspunt van het boek sterk — omdat Mao II te lezen is als een onderzoek naar wat éen mens, een kunstenaar zelfs, nog te betekenen heeft in tijden van allereerst collectieve actie.

Kwam de betovering van bij de eerste kennismaking helaas slechts een enkele keer terug. Zo vond ik DeLillo’s dialogen ditmaal vrijwel steeds ongeloofwaardig; nog niet eens alleen omdat die soms wel erg veel ruimte kregen.

Heeft het boek ook losse eindjes waar wel erg weinig mee gebeurt — want hoe loopt het met de dichter af die al een jaar gegijzeld is in Beiroet? Bovendien kun je als geoefende lezer vermoeden dat als een kluizenaar ineens in actie komt, zoals Bill Gray, die naar de brandhaard Libanon wil, daar weinig goeds van zal komen.

Don DeLillo, Mao II
256 pagina’s
Picador 2016, oorspronkelijk 1991

[x]opgenomen in het dossier: mooie kaften