Good Book ~ A.C. Grayling
Ambitie kan de Britse filosoof A.C. Grayling niet ontzegd worden met zijn idee om een seculiere of humanistische Bijbel uit te moeten brengen. Want met welke collega-schrijvers ging hij daarmee wel niet de concurrentie aan?
De Bijbel bevat het Woord van God, want zelfs al worden in dat boek andere auteurs genoemd, de Heilige Geest leidde hen; net zoals Allah dicteerde hoe Mohammed de Koran moest schrijven.
Toegegeven, sinds die heilige boeken uitkwamen, hebben de echte auteurs daarvan tekstueel niets meer gepresteerd. Misschien werd het ook weleens tijd voor een nieuwe variant.
Nog voor ik éen letter in of over The Good Book had gelezen, leek me wel bezwaarlijk dat met de uitgave daarvan meteen van alles nu weer vaststaat. Enkel voor de passages in het boek die slechts éen uitleg hebben, hoeft dat niet erg te zijn. Problematisch wordt alleen al dat geen schrijver ooit altijd perfect helder is.
Er nog van afgezien dat The Good Book in het Engels werd gepubliceerd — en vertalingen naar andere talen zullen daarmee nooit éen op éen mogelijk zijn. Ook de omzetting naar andere woorden kan de tekst ambigu maken.
Wie nadenkt over wat er in dat ene boek zou moeten staan, dat alternatieve boek der boeken, waarin alle wijsheid is vastgelegd die wij mensen ons eigen hebben gemaakt in de loop van millennia, stuit bovendien op een andere paradox.
Zo heeft de mensheid inmiddels nogal wat te danken gehad aan de wetenschap; waaronder ik voor het gemak ook de toegepaste wetenschap reken, zoals werktuigbouwkundige vondsten als de rioolwaterpomp. En wetenschap werkt nu net doordat alle antwoorden er slechts tijdelijke antwoorden zijn, die meteen moeten kunnen worden ingeruild voor een beter.
De enige manier waarop The Good Book dus zou kunnen werken, voor mij, is als de voornaamste boodschap telkens weer luidt: durf alles te betwijfelen — op deze ene leefregel na dan.
Enfin. De mens is allereerst een sociaal dier. Van daaruit zijn wel enige gedragswetten te postuleren, die de soort verder kunnen helpen. Grayling geeft mede daarom ook zijn tien geboden, zij het pas op het allerlaatst van het boek. In het boekdeel ‘The Good’, in hoofdstuk 8, regel 11 staat er dan, achter elkaar opgeschreven:
- Love well
- Seek the good in all things
- Harm no others
- Think for yourself
- Take responsibility
- Respect nature
- Do your utmost
- Be informed
- Be kind
- Be courageous
En samengevat in éen gebod levert dit lijstje niet zo’n heel andere raad op als die van Mozes’ Tien Geboden: Wees toch vooral geen al te egoïstische klootzak.
Grayling heeft The Good Book op een zelfde manier opgezet als de Bijbel ooit vorm kreeg, door een hele reeks verschillende boekdelen te bieden. De titels daarvan lijken zelfs weleens op die in het oervoorbeeld. Ook Grayling begint met ‘Genesis’, en heeft een ‘Spreuken’. Overeenkomst is verder dat de boekdelen telkens zijn onderverdeeld in hoofdstukken, waarvan de regels allemaal een nummer hebben.
Daarbij blijkt A.C. Grayling vooral een samensteller te zijn geweest. In dit boek staan wijsheden opgetekend die enige millennia aan schriftcultuur de mensheid hebben opgeleverd.
Uitgangspunt daarbij vormt wel de relatief recente manier van denken die met éen verzamelwoord doorgaans ‘De Verlichting’ wordt genoemd. Graylings’ ‘Genesis’ begint ook met de boom der kennis, en een lofzang op de eerste onderzoekers, die zich ineens verzetten tegen de onnozelheid en ingekapselde vooroordelen van hun tijd, en God als enige antwoord durfden te negeren.
Dare to know: that is the motto of the enlightenment.
Dus stemde het begin van het boek me voorzichtig optimistisch. Alleen bleek me vervolgens toch ook dat deze uitgave allereerst een verzameling aan inzichten biedt van een redelijk abstract karakter.
Verhalen, of eenvoudige parabels, staan er niet of amper in. De lezer krijgt vrijwel steeds mededelingen voorgezet. De conclusies zijn daarmee al door A.C. Grayling getrokken, en worden niet aan de lezer zelve overgelaten. En schrijvers die zo eenzijdig van alles opleggen, zijn me niet zo lief. God spelen, zelfs in eigen boek, is een redelijk ouderwetse manier van beleren.
En toen er wel een verhaal gebracht wordt, zoals in het lange boekdeel ‘Histories’, vond ik juist die teksten te bevestigend. Dan wordt de strijd van de oude Grieken tegen de Perzen nog eens verteld. En ja, daar weet ik van dat die slagen eeuwenlang zijn gezien als het scharnierpunt waarop ‘onze’ beschaving werd gered. Alleen waren we ondertussen hopelijk toch iets verder gekomen dan dat.
De waarde van The Good Book zal zich niet geheel hebben geopenbaard bij deze eerste kennismaking. Daarvoor staat er te veel in; dat dan dus vaak ook net éen graad te abstract was om goed te kunnen beklijven. Waarde krijgt deze uitgave hoogstens pas als ik in de toekomst toch zo af en toe blijk terug te keren naar dit boek. Om dan per keer eens een paar hoofdstukken te lezen, misschien.
RSS feeds