Verzameld werk [Essays] ~ C.O. Jellema

► door: A.IJ. van den Berg

Mijn waardering voor deze dikwijls persoonlijk getinte essays is nogal wat hoger dan voor Jellema’s verzamelde gedichten. Dus moet ik me hier toch afvragen of zijn poëzie een tweede kans dient te krijgen. Ook al omdat ik nu beter kan onderbouwen waarom zijn gedichten mij lijken buiten te sluiten.

Daarbij hielp een opvallend uitgebreid artikel op Wikipedia mij trouwens ook.

Jellema stamt uit een geslacht van dominees. Hij brak weliswaar zelf een studie theologie af, maar in zijn gedichten is voor sommige woorden volgens mij blijvend een waarde gereserveerd die ze voor ongelovigen niet hebben.

Verder klinkt uit zijn essays een voorliefde op voor nogal hermetische dichters, die ook al elk hun eigen idioom hadden. Jellema weet in de essays heel goed over te brengen wat hun poëzie voor hem betekende. Tegelijkertijd lijkt hij voor mij alleen maar te bevestigen dat dit werk als uitgangspunt, of bron van inspiratiem, diende van zijn eigen poëzie. En op een of andere manier interesseren mij de gedichten niet die vanuit zo’n uitgangspunt worden geschreven. Er mist een begin.

Een paar alinea’s over zijn indrukwekkende grootvader dan, in een essay, doen me veel meer. Een pagina of wat over het leven ergens in de provincie Groningen. Alles wat hij zelf heeft gezien, niets waar hij over de schouders van anderen heenleunt.

Nee, Jellema’s gehele verzamelde werk confronteert me met de vraag: als gedichten dan zo ontoegankelijk zijn op eerste gezicht, wat kan het dan de moeite waard maken er toch tijd in te steken? Mijn eerste oordeel was ongetwijfeld te hard. En toch geloof ik niet bij beter kijken de schoonheid te kunnen ontdekken waar het me eigenlijk om te doen is.