Land van haat en nijd ~ Margarith Kleijwegt & Max van Weezel

Dit boek heeft al overal uitgebreid in de belangstelling gestaan. Maar dat kwam alleen omdat een toevallige opmerking achterin over de sharia, van de toenmalige minister Donner, door het dagblad AD zo negatief als mogelijk werd uitgelegd. En vervolgens had iedereen z’n meestal ongefundeerde mening klaar.

Dus had ik het eigenlijk liever genegeerd. Maar dit boek paste zo goed in het thema ‘typisch hollands‘ op dit boeklog, over mijn speurtocht naar wat er over het hedendaagse Nederland geschreven wordt.

En het moet gezegd dat dit een rijk boek is, waar ik zowel heel positieve dingen over te melden heb, als uiterst negatief over moet oordelen.

Mooi eraan is dat Het land van haat en nijd niet in éen ruk geschreven werd, maar bewerkingen bevat van artikelen uit 1992 tot nu toe. En al ligt de nadruk sterk op de laatste vijf jaar, het boek biedt een overzicht, en voert daarvoor heel wat zeer verschillende mensen sprekend op.

Soms spreken die mensen met een heel groot inzicht, ook.

Maar de auteurs dicht ik toch aanmerkelijk minder inzicht toe. Ik verwijt ze te hebben nagelaten om mij genoeg harde feiten aan te bieden. Nu is mij wel duidelijk dat het bijvoorbeeld moeilijk is om de opmars van het extremisme onder jonge mannen in cijfers aan te geven. Maar zelfs de constatering dat dit moeilijk is, ontbreekt.

En door te vaag over aantallen te blijven wordt dit boek, door de gekozen opbouw, zelfs gevaarlijk tendentieus. Dondert niet dat het een-na-laatste hoofdstuk ineens wel allemaal moslims bevat die begrijpen dat Nederland hun thuisland is, en dat die keuze misschien ook iets van hen vraagt.

In de hoofdstukken daarvoor wordt me er te vaak te makkelijk naartoe geredeneerd dat een als kansarm ervaren bestaan automatisch tot onaangepast gedrag leidt, of zelfs een gewelddadig extremisme veroorzaakt. Vanwege dat geloof.

Cijfers, of een betere context, hadden dat beeld misschien kunnen wegnemen, bij mij.

Want, het boek heeft een ander probleem; er is mij te weinig kader geboden. Er wordt dan ook het onmogelijke getracht. Namelijk om vanuit de kwalen de oorzaken te benoemen. Dat is een in de journalistiek gebruikelijke aanpak. Maar deze manier van werken heeft het probleem dat die op artikelniveau doorwrochte en spraakmakende stukken op kan leveren, maar in het grotere verband van een boek tekortschiet op analytisch niveau.

De auteurs proberen wel het tekort aan analyse en harde feiten te verbloemen door stemmen en tegenstemmen te laten horen, maar laten daarmee bijna alles aan de interpretatie van de lezer over.

Deze lezer trapt daar niet in, want ik vind zulks gemakzuchtig schrijven. En erger nog: verwijtbaar lui denken.

Margarith Kleijwegt & Max van Weezel, Het land van haat en nijd
Hoe Nederland radicaal veranderde
255 pagina’s
Vrij Nederland / Uitgeverij Balans © 2006

[x]opgenomen in het dossier: democratie?