Revolutieverzamelaar ~ Henk van Renssen

Een biografische documentaire als deze bewijst maar weer eens hoe veel interessanter materiaal een echt leven kan opleveren, dan voor een roman te verzinnen is. Heel mooi aan dit boek vind ik het tijdsbeeld. Ook al omdat ik me nooit verdiept had in die roerige jaren na 1918. Van toen in Europa op vele plaatsen de pas vastgestelde grenzen onrust veroorzaakten, en de regimes daar krakend wijzigden. Wat mooier dan om over die ontwikkelingen meer te leren dan door ooggetuigeverslagen te krijgen, met extra uitleg daarbij.

George Nypels werd in die tijd reiscorrespondent voor het Handelsblad, en zocht de beroering op. Jaloersmakend is hoe vaak het hem lukte op het goede moment ergens te zijn als iets te gebeuren stond, of anders net was gebeurd.

Mooi scènes zijn voor mij ook hoe het voor hem als gentleman-journalist haast vanzelfsprekend leek op voet van gelijkheid met staatshoofden te kunnen spreken. Tenminste, zo komt het over in dit boek. Voor mij als journalist staat er net even te weinig in over het vak uit die tijd. Al moet het alleen al een zegen zijn geweest dat professionele voorlichters toen nog niet bestonden.

Dit boek bestaat uit een heerlijke mix van citaten uit Nypels’ krantenstukken, en veel reconstructie van de schrijver Henk van Renssen. Het leest daardoor snel als een spannend avonturenboek.

Maar toen ik er na het lezen over nadacht, vond ik toch ook dat er iets aan dit boek ontbrak. Noem het een evenwicht.

Nypels stierf pas in 1977, terwijl dit boek grotendeels gaat over de jaren 1919 – 1924. Dan is er nog een staartje over de ontwikkelingen ruim tien jaar later. Toen Nypels in Wenen woonde, Oostenrijk ‘Heim ins Reich’ kwam, en hij op een gegeven moment van zijn hoofdredacteur niet meer over de nazi-terreur mocht schrijven. Stukjes over de operette waren veiliger.

Nu geeft Van Renssen in dit boek duidelijk aan hoe toevallig het is hoe hij ooit op het spoor kwam van het bestaan van Nypels. En dat er over sommige jaren uit zijn leven helemaal niets bekend is.

Maar toch, Nypels’ latere frustraties dat zijn werk door iedereen vergeten was, hadden van mij niet tot het laatste hoofdstukje opgespaard hoeven te worden. Zo bleek het voor een Ies Vuijsje vorig jaar nog een actuele vraag te zijn hoeveel de Nederlanders voor de oorlog hadden kunnen weten van de nazi-plannen. Van Renssen had met Nypels nu net iemand te pakken die al in 1923 kritisch over Adolf Hitler schreef, zo blijkt uit twee herdrukte artikelen in dit boek. Het voelt voor mij alsof daar alleen al meer mee te doen was geweest, zonder dat dit natuurlijk zo hoeft te zijn.