Letters to a Young Contrarian ~ Christopher Hitchens

► door: A.IJ. van den Berg

Nooit geweten, maar dit blijkt er éen uit een forse reeks boeken te zijn. Onder het motto ‘the art of mentoring’ geeft Basic Books een hele optocht aan ervaren professionals de gelegenheid om opvolgers te adviseren. Rainer Maria Rilke deed het ze natuurlijk al voor, in zijn brieven aan een jonge dichter. Zelfs is éen boek uit deze serie in het Nederlands vertaald — Aan een jonge romanschrijver van Mario Vargas Llosa.

Verder is er bijvoorbeeld een boek voor aankomende evangelisten. Voor beursspeculanten. Voor jonge conservatieven. Noem het maar op.

Dit deel van de journalist Christopher Hitchens is bedoeld voor jonge dwarskijkers. Maar daarbij stuit hij al vlot op het probleem dat hij tips moet geven over iets dat eigenlijk niet aan te leren valt. Niemand kan het bijgebracht worden om altijd sceptisch te zijn. Zulk een stelselmatig wantrouwen tegenover bijvoorbeeld instituties moet er van nature al inzitten.

Wie stelt er nu vragen over onderwerpen waarover verder niemand vragen stelt? Mij lijkt het een raar gebrek, ook al omdat ik er helaas wat mee behept ben.

Dus gaat Hitchens er voor het gemak maar vanuit wel met jonge dwarsbongelders van doen te hebben. Maar goed, behalve dat Hitchens zoals altijd zeer amusant schrijft, viel dit boekje me tegen. Het aantal platitudes in zijn adviezen is nogal hoog.

‘Je zult weerstand ontmoeten.’

‘Humor kan een wapen zijn.’

En ook dat hij per se met een sigaret op de voorplaat van dit Amerikaanse boek moest, zegt meer over de man dan over wat iemand tot dissident maakt. [Zelfs al was het ooit normaal om rokend op het kaft te gaan].

Het nuttigst is dit boekje om Hitchens’ uitleg van hoe de wereld in elkaar zit. Al valt me daaraan ook iets op. Misschien kan ik dit het beste toelichten door ook Noam Chomsky in dit betoog te betrekken. Beide schrijvers zijn namelijk absoluut van belang geweest in mijn vorming. En toch vertrouw ik Chomsky noch Hitchens volledig.

Bij Chomsky weet je bij voorbaat dat hij de VS van alles de schuld in de wereld gaat geven. Maar aan hem is te waarderen dat hij zijn uitspraken baseert op enorme hoeveelheden feitelijke informatie; met gegevens die ergens anders zelden of nooit genoemd worden.

Hitchens is iemand die vanuit een paar onwrikbare principes over goed en kwaad denkt, en van daaruit de bewijzen bij zijn standpunten zoekt. Ook dit moralisme kan heel verfrissend zijn. Zeker als hij onaantastbare doelwitten bestookt, en bijvoorbeeld treffend weet aan te tonen waarom moeder Theresa op tal van manieren geen heilige is. Zo ondersteunde ze actief het regime van Papa Doc in Haïti. Toch heeft Hitchens de neiging de feiten die hem niet uitkomen, te negeren.

Een lezer heeft daarom van beide schrijvers iets nodig om meer te kunnen begrijpen.

Maar nu dwingt het lezen van dit boekje me wel om nog eens te kijken of Chomsky’s lessen over ‘intellectuele zelfverdediging’ minder vrijblijvend zijn. Stonden die niet in Necessary Illusions?