Omgevallen boekenkast ~ Hans van Straten

► door: A.IJ. van den Berg

Ik weet niet goed of dit éen van mijn favoriete deeltjes Privé-domein is. Wel weet ik dat het boek probleemloos elk decennium herlezen kan worden. En dat komt misschien omdat de inhoud met vrij grote tussenpozen opgeschreven werd. Terwijl de lezer gegroeid zal zijn bij een volgende lezing, veranderde ook de schrijver tijdens het boek.

Hans van Straten [1923–2004] was een journalist, die uiteindelijk het hoofd Kunst werd bij het Utrechts Nieuwsblad. Maar meer nog, denk ik dan, was hij een lezer. Die liefde voor literatuur bracht hem onder meer tot een schrijven van een paar biografieën. En beter nog, Van Straten tekende zijn ideeën op van tijdens of na het lezen. Deze aantekeningen werden ook uitgegeven in cahiers, die verschenen in eigen beheer.

In De omgevallen boekenkast zijn zes van deze cahiers verzameld, gevolgd door twee schrijversportretten. Veel informatie geeft het boek verder niet. Maar uit hints in de tekst valt op te maken dat het eerste cahier in de jaren zestig geschreven is, en het zesde eind jaren tachtig.

Er staan plezierig veel aforismen in dit boek, al neemt het aantal en het niveau daarvan naar het einde wat af.

In die latere cahiers begint Van Straten ook steeds meer dromen op te tekenen. Of misschien neemt alleen mijn ergernis daarover alleen maar toe tijdens het lezen, dat kan ook heel goed.

Nee, het zijn vooral de uitspraken, waarom ik steeds weer naar dit boek terugkeer.

Hoe introverter de dagboekschrijver, hoe meer zijn handelende ik dreigt op te gaan in zijn zelfbeschouwende ik. […] [16]

Ik lees zonder systeem, zonder behoefte om ‘bij te blijven’, gewoon waar ik toevallig zin in heb. Kluizenaar zijn in het leven, vagant in de wereldliteratuur, dat is een mooi program. [22]