Opmars der plagiatoren ~ Hans van Straten

► door: A.IJ. van den Berg

Toen Jan Siebelink eindelijk een bestseller had, met een boek dat hij al vaker schreef, riep dat behoorlijk wat kinnesinne op. Nederlanders zijn er traditioneel slecht in om anderen iets te gunnen. Maar onder Siebelink’s critici kwam ook het verwijt voor dat de auteur een plagiator was [geweest]. En van die beschuldiging wilde ik nu weleens weten wat er van klopte.

Erg makkelijk blijkt dat soort gegevens niet te vinden te zijn. Het is alsof die informatie tot een soort collectief bewustzijn hoort, en er daarom zelden iets centraal over wordt opgetekend. Prettig daarom, dat er uitgaven als deze bestaan.

Van Straten geeft in zijn overzicht twee voorbeelden van Siebelink’s plagiaat. In Hollands Maanblad had die onder eigen naam iets gepubliceerd dat voor driekwart een vertaling was van een verhaal van de Franse schrijver Le Clézio. En ook Siebelink’s roman De overkant van de rivier bevat tientallen anekdoten en beschrijvingen uit de novelle Monkeys, van de Amerikaanse schrijfster Susan Minot.

Siebelink ontkende beide aantijgingen verontwaardigd. Vanzelfsprekend. Het komt ook zelden voor dat een plagiator een beschuldiging weerlegt door zijn aanklager te feliciteren met zijn of haar goede smaak in literatuur.

Maar is plagiaat erg?

Plagiaat, als dit eruit bestaat om werk van andere letterlijk over te schrijven, lijkt mij vooral dom. En lui.

Hans van Straten schreef er zelf eerder over, in zijn bundel De omgevallen boekenkast:

Ik zou de strafbaarheid in gevallen van plagiaat willen zien voorbehouden aan regelrechte knoeiers, aperte wantalenten, figuren die maar tot één ding bekwaam zijn: het overschrijven. In alle andere gevallen zou ik het plagiaat weliswaar niet met de mantel der liefde willen bedekken, maar het toch wel geaccepteerd willen zien als een kwaad van een geringere orde. [85]

Een intelligent plagiator is interessanter dan een eerlijke epigoon. Beter letterdief dan letterknecht. [84]

Nu is het tegenwoordig ook weer zo dat dankzij Google News tegenwoordig uitkomt hoezeer bijvoorbeeld couranten zonder bronvermelding van elkaar overschrijven. Maar in de nieuwsmedia heet dit nu nooit eens plagiaat. Terwijl de gevolgen van dit soort slaafse kopieergedrag maatschappelijk gesproken ernstiger zijn dan wat plagiaat in de litteratuur.

Dus ben ik er zelf nog niet over uit wat mijn opinie over dit onderwerp nu precies is.