Dat hebben we gehad ~ Robert Graves

► door: A.IJ. van den Berg

De naam Robert Graves kwam eerder dit jaar nogal eens langs in mijn lectuur. Dick Hillenius, onder meer, herlas Graves’ White Goddess regelmatig, en had dan ook altijd wel iets te melden over hoe de mythologie achter poëzie daarin behandeld wordt.

Ik vond die White Goddess indertijd veel te speculatief om er ooit iets meer mee te willen doen. Hoe interessant de voorbeelden soms zijn die Graves aanhaalde. En ook de meeste van zijn romans en gedichten deden me niet genoeg om nog eens te herlezen. Robert Graves [1895 – 1985] is voor mij de man van éen boek. De autobiografie die hij schreef toen hij amper drieëndertig was, en die eindigt op het moment dat hij van zijn vrouw scheidde en naar Majorca vertrok.

Good-bye to All That.

Al moet ik ook toegeven dat het grootste gedeelte van dit boek voor mij amper te lezen is. Graves deed als vanzelfsprekend dienst in de Eerste Wereldoorlog, en het zijn vooral de hoofdstukken over deze tijd die ik lang niet altijd lezen wil. Of kan. Als daar iets uit oprijst, dan wel hoe zinloos de loopgravenoorlog was. De schrijver is daarbij droog objectief in zijn beschrijvingen. Over zijn diepste emoties blijft hij ijzerenheinig zwijgen — behalve dan dat hij in die periode psychisch behoorlijk beschadigd raakte, en daarvan wel iets doorklinkt in de latere hoofdstukken.

Is dit daarmee het grote anti-oorlogsboek, zoals er verschillende verschenen zijn in de crisisjaren? Nee, het is meer het grote anti-allesboek, omdat Graves er zo goed in slaagt van zo veel de hypocrisie aan te tonen. Of het nu om zijn eigen gegoede opvoeding gaat, of de opleiding die hij genoot. Of het nu de omstandigheden betrof die hij in zijn werkzame leven ineens dulden moest. En dat levert prettig scherpe observaties op.

Het is daarom voor mij ook niet vreemd dat er nooit een vervolg kwam op deze autobiografie, terwijl Robert Graves erna nog bijna zestig jaar leefde. Al benieuwt het me wel of Graves ooit nog milder werd, op latere leeftijd.