Great Crash, 1929 ~ John Kenneth Galbraith

Ik had een wat ander boek verwacht dan dit. The Great Crash, 1929 is een neutrale kroniek van wat er in de Amerikaanse financiële wereld gebeurde vanaf 1928. Geen opiniërend boek zoals Galbraith ze gewoon was te schrijven. Analyse van wat er gebeurde blijft zelfs heel lang uit. Pas in het laatste hoofdstuk komen de onderliggende zaken van de beurskrach nog eens uitgebreid aan de orde, inclusief de waarschuwingen die daaruit te trekken waren. Dat was me wat weinig. Paul Krugman doet op zijn weblog bijna dagelijks al meer.

Natuurlijk, de geschiedenis herhaalt zich nooit. Maar er zijn wel degelijk lessen uit het verleden te trekken.

Het morele failliet van de bankwereld momenteel – en geen belastingbetaler kan daar iets aan verhelpen – toont evenzeer het fiasco van de economie als wetenschap aan. Want, niet alleen zagen te veel economen niets aankomen. Of waren zij het die overheden tot rampzalig beleid aanzetten. Velen onder hen stellen in de crisis nu ook telkens weer maatregelen voor waarvan in de periode na 1929 al bewezen is dat die niet helpen.

Dus geldt wel: wie de geschiedenis niet kent, zal onnodig fouten gaan maken.

Eén zo’n fout is om te denken dat bankiers het wel zonder toezicht zouden kunnen stellen. En het enige dat ik aan dit boek overhoudt zijn enkele uitspraken van Galbraith over de aard van die controle.

Toezicht zal in het begin altijd te streng zijn, zo waarschuwt hij. Omdat de toezichthouder dan nog zo veel te bewijzen heeft.

Maar die aanvankelijke strengheid verdwijnt, totdat de controleurs zo langzamerhand deel uitmaken van het systeem waarop ze toezicht houden – hun kennis is nu eenmaal schaars, dus worden stropers de nieuwe jachtopzieners – en supervisie meer tot een ritueel wordt dan iets anders. Galbraith schatte de tijd die deze verschuiving neemt in op tien tot twaalf jaar.

En gek, het gaat in het publieke debat al zo weinig over de effectiviteit van toezicht, laat staan dat hier eens hardop over nagedacht wordt.