Viruses, Plagues, & History ~ Michael B.A. Oldstone

Helemaal eerlijk was het niet, toen ik schreef nooit meer boeken op de groei te kopen; dingen aan te schaffen in het besef er nu niet aan toe te zijn, maar later misschien ooit wel. Ik schuim nog immer de bakken af met boeken voor een euro, die boekhandels en antiquariaten buiten zetten. En koop daar altijd titels die mogelijk nut kunnen krijgen. Naslagwerken. Monografieën.

Onder die impulsaankopen was ooit dit boek. En dat stond ongelezen in de kast, omdat raadpleging online, over wat ik nu eigenlijk had aangeschaft, me leerde dat er betere boeken over dit onderwerp zouden zijn.

Dat zal. Ongetwijfeld. Oldstone is te zeer viroloog om zich altijd om het begrip van de lekenlezer te bekommeren. Dit boek bevat deels nogal technische informatie, bijvoorbeeld als het gaat over hoe het immuunsysteem een virus aanvalt — of wat daarbij mis kan gaan, zodat een virus in de mens overleeft.

Die puur technische informatie had ik nodig, na een week waarin media vooral de gevaren hypte van de varkensgriep — die later om politieke correcte redenen weer geen varkensgriep mocht heten, en Influenza A werd — en het nooit ging om wat griep nu eigenlijk inhoudt. Want, gaat het daarbij wel altijd om virusbesmettingen alleen? Veroorzaken bacterieën niet even vrolijk problemen als iemands weerstand eenmaal gebroken is?

Wetenschappelijk begrip is zowiezo nodig om te beseffen waarom sommige virussen — zoals de varianten die voor griep zorgen — nog altijd voorkomen.

Dit boek is opgedeeld in hoofdstukken over twee soorten virussen. Het begint met de virussen die de mens vrij succesvol overwonnen heeft, zoals pokken, en polio, en eindigt met de kwaaiere soorten.

Deels vertelt Oldstone daarbij de wereldgeschiedenis na, maar nu eens gezien vanuit de beslissende betekenis die virussen hadden. Vooral de pokken hebben de historie enkele malen beslissend beïnvloed. Koningen stierven eraan, waardoor hele dynastieën ophielden te bestaan. En de oorspronkelijke inwoners van de Amerika’s hadden er geen weerstand tegen, zodat ze door een legertje van slechts een paar man al te kolonialiseren waren.

Pokken hebben zelfs in 20e eeuw nog 300 miljoen slachtoffers geëist.

Door de Gele koorts dan weer stierven zo veel oorspronkelijke Amerikanen dat er massa’s negerslaven moesten worden ingevoerd; die er meer immuun tegen waren.

Over AIDS in Afrika heeft Oldstone het nog niet eens heel uitgebreid, maar die ellende daar is ook zo wel voor te stellen.

En dankzij de Spaanse griep verloor Duitsland de Eerste Wereldoorlog. Net op een moment dat ze aan het Westelijke front versterking kregen van de troepen die niet meer tegen de Russen hoefden te vechten, waardoor ze vier soldaten tegenover elke geallieerde militair konden stellen.

Was de vraag toch: ben ik door het lezen van dit boek anders gaan denken over alle virologen in media, of de WHO, die al bijna een grieppandemie heeft uitgeroepen?

Ik begrijp hun zorg iets beter, maar vind het nog altijd enorm overtrokken dat er zo veel paniek is gezaaid. Of dat nu alle grieplaboratoria ter wereld non-stop moeten werken aan een vaccin tegen die Mexicaanse varkensgriep. Of dat de leugen geplant is dat een snelle ingreep van de autoriteiten betekent dat alles onder controle blijft.

Big Pharma profiteert ook iets te opzichtig door de enorm gestegen verkoop van symptoomonderdrukkers als Tamiflu.

Er sterven jaarlijks tienduizenden mensen wereldwijd aan de griep. Dat slordige dozijn aan deze nieuwe variant valt daarbij in het niet. Bovendien sterven er vele mensen aan griepvaccinaties.

Omdat influenzavirussen voortkomen uit het contact tussen mensen en dieren, en ook om hoe het immuunsysteem op griep reageert, is er betrekkelijk weinig bescherming tegen influenza mogelijk. Er zullen altijd nieuwe virusvarianten opduiken. Volledige immuniteit bestaat niet — zelfs als iemand een bepaalde griep al gehad heeft, kan die er toch weer slachtoffer van worden.

Preventieve vaccinaties zijn 30% tot 70% effectief om ziekteverschijnselen te verminderen; maar kunnen al evenmin maken dat iemand de griep niet krijgt.

Dit boek gaat ook over het gepiel van wetenschappers om oplossingen te vinden. Over de schaarse doorbraken daarbij. Over de tijd die alles kost te ontdekken, omdat zoiets simpels als een griepje niet zo eenvoudig is als misschien lijkt.

Of in het proza van Oldstone:

In addition to antigenic shift, which signifies major changes in existing viruses, antigenic drift permits slight alterations in viral structure. These follow pinpoint changes (mutations) in amino acids in various antigen domains that relate to immune pressure, leading to selection. For example, the hemagglutinin molecule gradually changes while going antigenic drift. Such mutations allow the virus to escape from attack by antibodies generated during a previous bout of infection. Because these antibodies would ordinarily protect the host by removing the virus, this escape permits the related infection to remain in the population.

With these difficulties of antigenic shift and, drift and animal reservoirs, it is not surprising that making an influenza vaccine as effective as those for smallpox, poliovirus, yellow fever, or measles is difficult to achieve. [185]

Michael B.A. Oldstone, Viruses, Plagues, & History
211 pagina’s
Oxford University press, 1998

[x]opgenomen in het dossier: geneeskunde, grote geschiedenis, hygiëne