Confessions of an Economic Hit Man ~ John Perkins

Een favoriet boek van nogal wat complotdenkers en samenzweringsdevoten is dit. Opvallend genoeg. Merkwaardig genoeg. Want het was een heel ander boek dan ik daardoor verwacht had. Amerikaanser vooral. Op een mij niet heel aangename manier. Genant Amerikaans, zoals een TV-dominee die, na op overspel met een prostituee betrapt te zijn, dan publiekelijk boete doet door in beeld te gaan huilen, en tussen diens snikken door de hemelse Vader om vergeving te smeken.

Afgezien van wat John Perkins beschrijft, dat me wel degelijk interesseerde, komt hij namelijk zelf ook vrij nadrukkelijk voor in het boek. Als spijtoptant. En daardoor als moraalprediker. En als iemand die na 9/11 eerst nog een reisje naar Ground Zero nodig had om te beseffen dat ook hij een soldaat was geweest in het dienst van het verkeerde leger. Daarom moest en zou dit boek er uiteindelijk komen, na dertig jaar twijfel.

Zadel in een roman een hoofdpersoon met zo’n catharsis op, en het verhaal wordt er meteen ongeloofwaardig van. Want: drakerig sentimenteel.

Hadden al die vreselijk laakbare praktijken van ‘corporate America’ Perkins wel eerst financieel onafhankelijk gemaakt, bovendien.

Wat John Perkins te vertellen had, was niet geheel nieuw voor mij. Ik ken mijn Chomsky. Ik ken mijn Galeano. En zo nog wel wat meer critici van de VS, de Wereldbank, en noem de vergelijkbare instellingen maar op.

Kort samengevat komt al hun kritiek erop neer dat alle steun die zwakkere economieën krijgen hoogstens ten goede komt van een kleine elite in zo’n land. Daarnaast profiteren natuurlijk de landen die hulp geven, of royaal leningen verstrekken volop. Die krijgen alle lucratieve opdrachten om te bouwen, of materialen te leveren. Die krijgen de rechten om grondstoffen te winnen, en te exploiteren.

De VS, of ‘corporate America’, is hier ook niet uniek in. Al was bijvoorbeeld de illegale inval in Irak, en de propaganda om deze oorlog te verkopen, wel een zeldzaam brutaal staaltje om te garanderen dat Amerikaanse bedrijven lucratieve orders binnenkregen. Maar China opereert momenteel in Afrika niet anders. Dat geeft er steun, en bepaalt dan wel de voorwaarden waaronder die afbetaald wordt.

Uniek aan de Confessions of an Economic Hitman is dat er eens éen van de werkvoorbereiders aan het woord komt. Perkins had telkens als taak een land te bestuderen, en te onderscheiden waar er snel een redelijk grote vooruitgang was te boeken, met Amerikaanse steun en materieel.

Hij gaf mij alleen veel te weinig echt tekende details van zijn werk. Het blijft bij verslagen van ontmoetingen die hij had.

Nu kan dit misschien niet anders. Wellicht was John Perkins niets anders dan een schrijftafelmoordenaar, en deed hij weinig meer dan rapporten met statistiekjes op te stellen voor de opdrachtgevers thuis. Wat dan niet vreselijk boeiend om te lezen zou zijn geweest.

Tegelijk maakt die tendens om in algemeenheden te blijven steken het niet raar dat dit boek na publicatie in de media is aangevallen op zijn waarachtigheid.

Al heeft Perkins ook weer gelijk dat alle massamedia in de VS in handen zijn van conglomeraten die ook flink profiteren van de eeuwige economische expansie van de VS. Daar werken niet per se neutrale journalisten.

Geloof ik John Perkins daarmee? O, jawel. Maar doordat dit boek zo veel recente geschiedenis geeft, en de VS volgens hem alleen die macht heeft omdat de dollar overal reservemunt is, werd het interessanter om te bedenken wat de recente bankencrisis voor betekenis heeft voor de Amerikaanse drang naar ‘empire’…

John Perkins, Confessions of an Economic Hit Man
303 pagina’s
Plume 2006, oorspronkelijk 2004

[x]opgenomen in het dossier: oorlog & vrede