Dancock’s Dance ~ Guy Vanderhaeghe

► door: A.IJ. van den Berg

Terugkijkend op vijf jaar boeklog, wat nu ongeveer mogelijk is, valt op dat ik in deze tijd geen enkel filmscript heb gelezen. Terwijl daar nochtans meerdere van in mijn kasten staan. Toneelstukken kwamen al evenmin vaak langs. Net als lange verhalende stripboeken — Manara is te magisch realistisch om hem om het verhaal te lezen — of verstripte literatuur.

Het is alsof ik inmiddels besloten heb dat dit soort boeken surrogaat zijn, voor wat er verder al is, aan bijvoorbeeld film, TV, of toneel. Wil ik lezen, moet dat ook een echt boek zijn.

Zo’n vooroordeel is te toetsen, alleen offer ik daar toch liever geen Pinter aan op. Dus las ik deze toneeltekst van de Canadese auteur Guy Vanderhaeghe, die zich afspeelt in een gesticht, vlak voor het einde van de Eerste Wereldoorlog.

Hoofdpersoon is luitenant Dancock, die ietwat verwrongen uit de loopgravenoorlog in West-Europa is teruggekeerd. Hij wordt tot op het toneel achtervolgt door een spookbeeld uit dat verleden.

Verder zijn er rollen voor de gestichtdirecteur, een verpleger, een mede-oorlogsslachtoffer, en nog een vrijwillig opgenomen patiënte.

Binnen die gesloten inrichting lijkt de buitenwereld ver weg. En er daarom wordt bovenmatig veel belang gehecht aan door de gestichtdirecteur bedachte regels. Discipline moet er nu eenmaal zijn.

Luitenant Dancock gaat tegen deze behandeling in hongerstaking, en verzwakt snel.

Dan dringt de Spaanse griep toch ook tot het gesticht door, om patiënten evenzogoed als personeel neer te maaien. In de wanorde die zo ontstaat, wordt Dancock door iedereen met rust gelaten, omdat die toch wel zal bezwijken. Alleen verandert er dan iets…

Vanderhaeghe schreef met Dancock’s Dance een toneelstuk waarin alles klopt. De gekte van de luitenant krijgt een verklaring. De verhouding tussen Dancock en de gestichtdirecteur maakt een heldere ontwikkeling door. En dit maakt dat het bijwonen van een uitvoering waarschijnlijk een heel andere ervaring zal opleveren, dan het lezen van de tekst.

In literaire teksten hoeft niet alles zo netjes afgerond te worden. Dat maakt maar zichtbaar dat er een auteur aan bezig is geweest.