Novel on Yellow Paper ~ Stevie Smith

► door: A.IJ. van den Berg

De analogie klopt niet, want is historisch onjuist. Maar de debuutroman van Stevie Smith [1902 – 1971] deed me zeker in de eerste helft nog het meest denken aan een hedendaags weblog. Het boek bestaat dan steeds uit schijnbaar losse fragmenten; soms zelfs met bijna een pointe. En al die fragmenten zijn met een zelfde parlando geschreven als tegenwoordig gewoon is onder vrouwelijke webloggers, als die iets over hun leven vertellen.

Toegegeven. De stukken in dit boek werden getypt op een machine die de woorden nog per letter op papier drukte. Op het gele papier dat de secretaresse Pompey eigenlijk moet gebruiken voor de doorslagen van de officiële correspondentie. Maar de fragmenten zijn wel weer getypt onder werktijd, als Pompey zich verveelt. En zo kwam menig weblog toch ook tot stand.

Pas mettertijd wordt duidelijk dat er wel degelijk een plan zit achter al die scènes uit een vrouwenleven, in het Londen van de jaren dertig. Dan ook blijkt dat sommige losse fragmenten wel degelijk al voorspellen wat er later in het boek aan de orde komt.

Zo worden losse opmerkingen uit het begin, over hoe vreemd het was om de enige gojse op een feestje met Joden te zijn, ineens nogal wrang als Pompey in Duitsland is. En daar het openlijke anti-semitisme opmerkt.

Belangrijkste onderwerp van de roman zijn uiteindelijk twee liefdes uit het leven van de secretaresse. De eerste met Karl, en de tweede met Freddy.

Meest opvallend aan het boek was voor mij, behalve de wat experimentele indeling, de enorme openheid waarmee Stevie Smith schreef — en die ook afwijkt van wat op weblogs gangbaar is. De ruimte die ze nam, gaf haar tegelijk vanzelfsprekend ook de mogelijkheid om kritiek te uiten. Deze openheid associeerde ik alleen niet met de jaren dertig. Want, een boek waarin iemand van goede komaf, de secretaresse van een Sir nota bene, het openlijk heeft over iemand in haar kennissenkring die prostituee is geweest? Die het woord abortus gebruikt? In een boek dat ook nog gepubliceerd werd?

Geen wonder dat leeftijdgenoten meteen met haar wegliepen. Geen wonder dat Stevie Smith na haar vroege successen lang, heel lang, nauwelijks werk gepubliceerd kreeg.