Windstilte van de ziel ~ Joke J. Hermsen

Het actieboek voor ‘De maand van de spiritualiteit’ werd ditmaal geschreven door iemand die weleens heeft nagedacht. Anders dan vorig jaar gebeurde, toen Kluun het schreef. En zo’n boek wordt meteen een stuk interessanter als iemand ook wat te melden heeft.

Want, zelfs al is de titel dan pontificaal Windstilte van de ziel, Joke Hermsen doet in de tekst behoorlijk wat moeite om zich af te vragen wat die ‘ziel’ dan is. En zelfs óf die wel bestaat.

Donderdag 22 juli

Sinds pakweg twintig jaar werk ik de gedachte uit dat de mens op ’n minst met zijn tweeën is – een zichtbare en omschrijfbare identiteit enerzijds en een onbewust en onzegbaar zelf anderzijds – maar aan dat zelf heb ik nooit eerder de naam ‘ziel’ gegeven. Sterker nog, ik geloof niet dat het woord ‘ziel’ ooit bij me opgekomen is in dit verband. Hoewel ik niet denk dat ziel en zelf hetzelfde zijn. [37]

Windstilte van de ziel is ook een zomerdagboek, waarin Hermsen over haar verblijf op het Franse platteland schrijft; weg uit de drukte van haar stadse leven hier.

In het begin doet ze nog veel moeite om inzichten te ontlenen aan een heel rijtje denkers. Die ik eigenlijk slecht bij elkaar vind passen.

Op het eind gaat ze wandelen, wat haar met denken helpt. En waardoor Joke Hermsen tot een conclusie komt dat die ziel, of dat zelf, aan het talige domein ontsnapt. In woorden lukt het misschien nog net aspecten te benaderen, maar vastleggen lukt haar niet.

En, op grond van wat ik de laatste jaren las over hersenonderzoek, waardoor uitkwam wat voor raar ding ons bewustzijn eigenlijk is, kan ik Hermsen moeilijk ongelijk geven in haar idee.

Dat biedt trouwens ook een elegante uitweg, waarmee niemand beledigd wordt die wel zo nodig in die ziel geloven wil.