Strange Days Indeed ~ Francis Wheen

► door: A.IJ. van den Berg

Als er in Nederland een TV-uitzending aan de jaren zeventig gewijd wordt, verschijnt meestal de toenmalige minister-president Joop den Uyl even in beeld. Die komt dan somber zeggen dat het nooit meer zo zal worden als het geweest is. Na deze woorden stelde Nederland een tijdje een rijverbod in. Auto’s mochten toen op zondag de weg niet op, omdat benzine zogenaamd schaars was geworden.

Vervolgens gaat de TV dan verder met Abba, of de successen van het Nederlands voetbalelftal, of ‘Ding-a-dong’. Want die autoloze zondagen waren een curiosum waar niemand trauma’s aan over heeft gehouden.

Bovendien lag er genoeg benzine opgeslagen in het Botlek-gebied. Daar werd namelijk mee gespeculeerd.

Groot-Brittannië bewaart grimmiger herinneringen aan de jaren zeventig. Beslissingen van de regering daar leiden tot massale stakingen; die het land lam legden; en konden veroorzaken dat de elektriciteit gewoon een paar weken niet geleverd werd. Om maar éen extreem gevolg te noemen.

Dat gegeven intrigeerde mij. Maar anders dan recensies mij hadden doen geloven, is Strange Days Indeed nauwelijks een geschiedenisboek over het Verenigd Koninkrijk in de jaren zeventig. Francis Wheen wijst slechts wat opmerkelijke tendensen aan — en heeft het daarbij meestal eerder over de VS dan over zijn eigen land.

De paranoia van Richard Nixon is op zich ook wel interessanter dan wat er aan de hoogste Britse politici mankeerde. Zelfs al zag Harold Wilson op vakantie aan zee elke passerende vissersboot aan voor een Russisch spionagevaartuig.

Het aardigst vond ik dit boek nog in de trivia. Zoals dat bij een eerste optreden van Uri Geller op de Britse televisie tot massahysterie leidde; honderden mensen rapporteerden dat bij hun thuis de lepels waren verbogen. Of dat toen Idi Amin de Britse ambassadeur om de levering van tientallen straaljagers eiste, zodat hij Tanzania kon bombarderen, deze de dictator vroeg of hij nog een tweede kopje thee bliefde.

Voor de rest heb ik erg lang over dit boek gedaan — wat ditmaal betekent dat Wheen’s betogen me nooit lang konden boeien. Het was ook allemaal zo veel kleiner dan me beloofd.

En, de jaren zeventig waren vreemd. Inderdaad. Maar de jaren tien van de eenentwintigste eeuw zijn dit net zo goed, met zijn populistische politici, zijn Apple fanboys, zijn creative design, of noem de uitwassen maar op.

Zeggen die uitwassen verder iets?

Ik dacht het niet.