Aspects of the Novel ~ E.M. Forster

► door: A.IJ. van den Berg

Heeft wat een auteur in 1927 zei over de roman, in een lezingenreeks voor de Cambridge University, nu nog enige zeggingskracht?

Ik denk enerzijds wel, en anderzijds ook weer helemaal niet.

Voor de betogen van E.M. Forster [1879 – 1970] spreekt dat de roman, als cultuurgoed, nooit sterker zal hebben gestaan dan juist in die tijd. Ook al was er inmiddels concurrentie gekomen door de bioscopen. Maar de film met geluid zou pas een paar jaar later doorbreken.

Bovendien kende Forster het werk van Joyce, en had hij dus weet van de pogingen die gedaan werden meer met het genre te doen. Zelfs al was hij daar niet heel erg van onder de indruk.

Ulysses […] is a dogged attempt to cover the universe with mud, an inverted Victorianism, an attempt to make crossness and dirt succeed where sweetness and light failed, a simplification of the human character in the interests of Hell.

Tegen zijn opvattingen spreekt dat romans en hun schrijvers sindsdien behoorlijk gekelderd zijn in status. Forster wijdde éen van zijn lezingen aan de auteurs die in zijn ogen als profeten fungeerden. Maar wij halen onze toekomstverwachtingen nu eerder uit de krant; of plukken die van internet; en dan zijn er ook nog altijd mensen die de beloften van politici geloven.

Bovendien leefde Forster in een tijd dat niet alles in druk verschijnen kon. Hij was homoseksueel. Schreef ook een roman met een hoofdpersoon die van de mannen was — Maurice — maar deze werd pas postuum gepubliceerd. Er kon kortom nog zo veel meer aan onderwerp in het genre, dan waar hij op in ging tijdens de lezingen.

Maar Forster’s voordrachten waren alleen al prettig te lezen om de wit van de auteur.

Bovendien zegt hij een aantal heel verstandige dingen.

Zijn definitie over het verschil tussen wat een verhaal is, en wat een plot werd zelfs klassiek:

‘The king died and then the queen died,’ is a story. ‘The king died, and then the queen died of grief’ is a plot.

Of, in de context van hoe Forster het zei:

Let us define a plot. We have defined a story as a narrative of events arranged in their time-sequence. A plot is also a narrative of events, the emphasis falling on causality. ‘The king died and then the queen died,’ is a story. ‘The king died, and then the queen died of grief’ is a plot. The time-sequence is preserved, but the sense of causality overshadows it. Or again: ‘The queen died, no one knew why, until it was discovered that it was through grief at the death of the king.’ This is a plot with a mystery in it, a form capable of high development.

De lezingenreeks van Forster begon met een verhandeling over het verhaal. Daarna heeft hij ruim aandacht voor de mensen in het boek — omdat de schrijver tot de soort behoort, heeft hij of zij een zekere band met mensen — waarop aandacht volgde voor het plot, de ruimte voor fantasie, de mogelijke profetieën van auteurs, en het patroon en de ritmen die de kwaliteit van een roman kunnen maken en breken.

In deze Penguin-uitgave zijn deze stukken bovendien aangevuld met andere verhandelingen van Forster over de roman. Verder staan er fragmenten uit zijn commonplace-book in waarin hij hardop nadenkt over zaken die in de lezingen ook werden behandeld.

Dickens’ characters are types, but his vitality causes them to vibrate a little, so that they borrow his life and appear to live their own. Mr Micawber, Pickwick, Mrs Jellaby, live, but not in the sense that we can turn them around and see new aspects.

Dus was er genoeg om nog eens over na te denken, en vond ik alleen de voorbeelden die Forster gebruikte vervelend. Omdat hij zijn publiek tracteerde op lange citaten uit boeken die zij konden kennen — boeken dus uit de late negentiende en vroege twintigste eeuw. En helaas zijn dat naar onze smaak trage romans; waarin alles met veel omhaal van woorden wordt gezegd.