Max Kohnstamm ~ Anjo G. Harryvan & Jan van der Harst
In dezer dagen van financiële crisis, nu duidelijk wordt dat een gemeenschappelijke munt verregaande beleidsafspraken eist, is het goed om eens te lezen over de ideeën achter de Europese Unie.
En een biografie lijkt dan misschien niet het beste boek, om zulke achtergrondkennis op te doen. Want, wordt uit de levensgeschiedenis van éen iemand ooit duidelijk welke problemen er allemaal speelden in zijn of haar tijd?
Alleen ging het bij interviews die Kohnstamm [1914 – 2010] gaf, tot aan het eind van zijn leven, altijd over Europa. Omdat hij zo betrokken was bij de vormgeving.
En het voorwoord van deze biografie leerde dan weer dat de auteurs een andere visie hadden op de vorming van de EU dan doorgaans gebruikelijk was. Zij promoveerden bij Milward, die in de Europese samenwerking allereerst een economisch eigenbelang ziet van de betrokken staten. Dat enkele ‘grote mannen’ daar een rol speelden bij de totstandkoming van de eerste mijnbouwunie, was hoogstens bijzaak.
Van dat idee zijn ze overigens iets teruggekomen.
Het eerste comité dat zich bezighield met Europese samenwerking had vergaande plannen voor integratie. En niet alles daarvan is werkelijkheid geworden — zo is er wel degelijk in het begin een plan opgesteld voor een gemeenschappelijk defensiebeleid.
Dit boek maakte ook duidelijk dat de omstandigheden toen, waarbij het de initiatiefnemers vooral om ging vijftienhonderd jaar burgeroorlog te beëindigen in Europa, en de problemen van het protectionisme en alle nationaal egoïsme, niet de moeilijkheden van nu zijn. Vreemd daarom dat ik nog niets gehoord heb over een derde actiecomité; of hoe er nu gelobbyd wordt de welvaart van de EU te behouden in een mondiale economie.
Het leven van Kohnstamm was een leven dat zich grotendeels in de luwte afspeelde. Hij diende telkens grotere namen. In zijn eerste baan werd hij privé-secretaris van koningin Wilhelmina — mede om zijn positie als gegijzelde tijdens de Duitse bezetting, en de mensen die Kohnstamm daarbij ontmoette.
Echt bekend werd zijn samenwerking met Jean Monnet, dé vader van de Europese samenwering, als er iemand aangewezen moet worden.
Daardoor had een boek over Monnet misschien nog beter antwoord kunnen geven op de vragen die ik heb over de EU, en die door de media te makkelijk genegeerd worden. Kohnstamm is toch een te weinig uitgesproken figuur om een heel boek te blijven boeien. Er overkwam hem meer dan dat hij zelf initieerde, leek het wel.
Maar goed, al zou dit boek slechts nut hebben gehad om zijn uitgebreide bibliografie…
RSS feeds