Ongelooflijke slechtheid van het opperwezen ~ Karel van het Reve

► door: A.IJ. van den Berg

Geen idee waarom deze bundel niet in mijn bezit was. De boeken van Karel van het Reve waren, tijdens zijn leven, vrijwel allemaal gewoon in de handel; hoe lang daarvoor ze ook waren uitgekomen. Zo goed verkocht hij niet.

De uitgever weigerde ondertussen ook maar iets te verramsjen.

Misschien herinnerde ik me uit dit boek vooral het titelstuk, nam dit de grootte aan van het hele boek, en hoefde ik dat niet opnieuw te lezen. Terwijl dit opstel oorspronkelijk een krantenstuk was, voor NRC Handelsblad, en slechts enkele pagina’s telt.

In het essay ‘De ongelooflijke slechtheid van het opperwezen’ denkt Karel van het Reve hardop na over wat hem tegenstaat in het christendom. En dat is de almacht van dat wat men God noemt. Want als werkelijk alles door God’s wil gebeurt, haalt deze voortdurend verschrikkelijke dingen uit.

Verder vond Van het Reve Jezus een arrogante figuur, en begrijpt hij niet waarom zo velen toch met sympathie over de Christus spreken. Terwijl ze in de onnozelste propagandatrucjes uit de Bijbel zijn getrapt.

Op geen stuk dat hij schreef zal Van het Reve zo veel reacties hebben gekregen — alleen was zoiets te voorspellen in het braafchristelijke Nederland.

Voor de lezer heeft dat essay als kwaliteit dat de argumentatie meteen duidelijk is, en daarmee als probleem dat herlezen vervolgens nooit meer lukt.

Interessanter was daarom nu de lezing die in deze bundel volgde op dat opperwezen-verhaal. Als Van het Reve uitlegt waarom Multatuli éen van zijn favoriete Nederlandstalige schrijvers is, en hij toch maar een gedeelte van diens werk heeft gelezen. Waarbij hij onder meer vindt dat in de Ideeën nogal wat overbodigs staat.

Deze bundel bevat verder nog wat meer gelegenheidswerk over schrijvers, als Elsschot, Heine, Jan Romein. En ook twee dialogen, die ik niet uitlas. Zoals vaker met de bundels eindigt Van het Reve met fragmenten die over van alles kunnen gaan. En dat is allemaal goed, maar tegelijk zo vertrouwd dat er niets komt dat werkelijk verrast.

Dus kan ik nu wel begrijpen dat er niet echt haast bij was om dit boek te bezitten.