Cyclepedia ~ Michael Embacher

Dit een boek vol fietsporno noemen, kan eigenlijk niet. Daarvoor staan er te veel foto’s van freaks in het boek — van fietsen waarop ideeën zijn toegepast die nooit hebben gewerkt.

De Cyclepedia biedt ook wel een heel groot aantal unica, of fietsen uit beperkte series. Wat normaal is, ontbreekt vrijwel geheel. De fiets waarop honderdduizenden Nederlanders dagelijks naar school of kantoor rijden, komt niet in het overzicht voor. Geen enkel afgebeeld model heeft trommelremmen.

Al evenmin heeft Embacher oog voor de mountainbike — terwijl die klasse fietsen toch voor veel vernieuwing heeft gezorgd; als deze fietsen al niet terloops de hele bedrijfstak gered hebben wereldwijd.

Hoogstens staat de racefiets die de fabriek van Eddy Merckx maakte symbool voor een hele categorie koersfietsen, waarop miljoenen tevreden rondrijden.

En toch bleek dit een plaatjesboek om even in te verdwalen. Vooral voor iemand die weten wil wat er zoal is uitgeprobeerd aan fietstechnologie. Kijk nou naar die oplossing bijvoorbeeld om een lichte toerfiets toch batterijlampen te geven, in de tijd voor de LED, en voor fabrikanten er handel in zagen.

En ach, zie, de eerste aluminium fietsen dateren van voor de oorlog. Alleen verouderde het metaal zo snel dat de schaarse overgebleven exemplaren niet echt meer veilig zijn.

Ook die rare Zweedse designfiets van plastic ontbreekt niet. Terwijl dat ding veel te slap was om lekker te rijden, en het al evenmin nuttig is om een fiets van een ander materiaal te maken dan standaard is, als die daarmee een heel stuk zwaarder wordt.

De fiets bereikte zijn eindvorm al eind negentiende eeuw, met de uitvinding van de safety bicycle, en zijn ‘diamantframe’. De Cyclepedia begint de geschiedenis pas zo’n dertig jaar later, waarbij de maker een grote voorkeur heeft voor wat Franse rijwielmakers ontwierpen.

Verder heeft Embacher een opvallend grote voorkeur voor het afbeelden van vouwfietsen.

Meest persoonlijke herinnering bracht dit boek voor mij aan de introductie van de monococques; fietsen uit éen stuk van carbon. En dan vooral hoe ouderwets de beproefde kettingaandrijving en derailleur er uitzagen naast het amorfe gladde kunststof van het frame.

Hebberig werd ik al evenmin van het boek, opvallend genoeg. Daar waar een forum van fietsers die met hun aanwinst pronken nog weleens een vleugje jaloezie kan opwekken.

Museumstukken nodigen ook niet uit om plaats te nemen, en vaart te maken om de horizon te gaan verkennen.

Michael Embacher, Cyclepedia
A Century of Iconic Bicycle Design
photographs by Bernhard Angerer
foreword by Paul Smith
224 pagina’s
Thames & Hudson, 2011

* illustratie uit het besproken boek:

[x]opgenomen in het dossier: te fietsen