Sport and a Pastime ~ James Salter
Soms heeft de voorspelbaarheid van de literatuurbijlagen toch nog nut. Als een auteur eenmaal bekend wordt, krijgt al zijn werk voor eeuwig aandacht. Zelfs al is dat niet zo goed. En ook al zaten er decennia tussen diens nieuwste roman en die daarvoor.
De overdreven lof voor James Salter’s [1925] boek All That This recent herinnerde me namelijk weer aan het bestaan van deze schrijver. En dus ook dat ik lang alles niet gelezen heb wat hij schreef, in jongere en krachtiger jaren. Terwijl die boeken me interessanter lijken dan de nieuwste uitgave.
Daarom las ik A Sport and a Pastime. Dat is een roman die me eerder nooit de moeite van het lezen waard leek, omdat het boek vooral bekend staat om zijn broeierige erotiek. Spraakmakend was die ooit.
En ik ben geen dertien meer. Als verkoopargument werkt zo’n eigenschap niet.
Dat er in de jaren zestig en eerder romans geschreven moesten worden omdat openlijke beschrijvingen van sex toen wel ineens mochten, is iets anders. Schrijvers kunnen een noodzaak zien in het verkennen van nieuwe vrijheden. Lezers zijn al gauw behoudender ingesteld; voor hen mag een herhaling ook van wat eerder zo gelukt is
Ik vreesde bovendien een misogyne roman te lezen te krijgen. Omdat bij auteurs van een zekere leeftijd uit de VS de mannen altijd te macho zijn, en de vrouwen al te dom willig.
En toen viel A Sport and a Pastime me behoorlijk mee. Al heeft de roman zeker ook irritante trekjes. Zo komt het verhaal — voor zover dat er is — tot ons middels een onbetrouwbare verteller. Die weliswaar tal van tekenende details geeft, maar deze heel goed verzonnen kan hebben.
Verder is het boek, zeker in de eerste hoofdstukken, nogal koortsachtig geschreven. De zinnen tellen hoogstens enkele woorden dan. Werkwoorden lijken op de bon.
En A Sport and a Pastime is het boek van een man, dat geschreven werd voor andere mannen. De vrouw in de relatie waar het hele verhaal om draait — het Franse winkelmeisje Anne-Marie — wordt telkens beschreven. Naar het uiterlijk van de mannelijke hoofdpersoon — de gesjeesde Yale-student Philip Dean — blijft het raden.
Ook aan verhaal is er niet veel. Dean blijft in een herfst tijdens de jaren zestig in Frankrijk hangen, vanwege dat meisje, en vast ook omdat hij niet weet wat verder te doen met zijn leven. Waarbij een vraag blijft wie of wat er eerst was.
Heeft hij ook nog geen geld.
Respijt wordt even gekocht door zijn retourticket in te wisselen voor Francs. En later kan hij weleens dollars bietsen bij kennissen. Tot het moment dat hij wel terug moet gaan naar de VS. Maar het boek is dan al in de laatste pagina’s aangeland — en die zijn de minste van het boek; vooral door het abrupte en voorspelbare slot.
Nee, het boek beviel me vooral door de roezigheid die het oproept. Voor een deel zit die in de voortdurende herhaling. Veel hebben Philip en Anne-Marie namelijk niet gemeen. Alleen passen ze lichamelijk wel goed bij elkaar. Dus zijn de meeste scènes in het boek steeds naar dezelfde handeling toegeschreven.
En Salter was gelukkig niet heel expliciet in het beschrijven van de sex. Wie opgroeide met de boeken van Jan Wolkers is het aanzienlijk driester gewend.
Het gaat me te ver om A Sport and A Pastime de geslaagde beschrijving te noemen van een verliefdheid — want het had de schrijver werk gevergd om de liefde tussen Philip en Anne-Marie langer te laten duren. En toch is de roman vooral dat: de beschrijving van een periode waarin twee mensen in elk geval éen ding hadden met elkaar.
RSS feeds