Tak van Salzburg ~ Atte Jongstra
Eén soort uitgaven is nauwelijks te bespreken, zo valt me telkens weer op. Dat zijn de boekenboeken. De verzamelingen vol met recensies of toegespitste essays, die doorgaans los al eens eerder zijn gepubliceerd. Elders. En waarin de auteur voor de gelegenheid zijn of haar beste kritieken nog even onder de aandacht brengt.
Het is vaak zo toevallig wat er in zo’n verzameling aan boekbesprekingen terechtkwam. Daar dan een groter plan in zien van de samensteller is al gauw te veel eer.
Atte Jongstra’s ‘autobiografie van een lezer’ biedt zelfs nog minder houvast. Hij deed in De tak van Salzburg naar eigen zeggen verslag van zeventien jaar ‘in de zoutmijnen’. Waarvoor hij boeken las die vrijwel niemand kent. Oud papier was dit vaak. Vergeten werken, die eenmaal weer tot leven gewekt niet zelden ook nog wel iets te melden hadden.
Al kwamen er wel degelijk titels langs die zelfs op boeklog zijn besproken.
Maar De tak van Salzburg riep zo al een haast principiële vraag op. Bestaan alle boeken wel die Atte Jongstra bespreekt? Nogal wat stammen er uit de negentiende of begin twintigste eeuw, en hoeven dus niet in de huidige bibliotheekcatalogi voor te komen. De man is ook niet in zijn eerste leugen gestikt.
Tegelijk denk ik dat het aanzienlijk meer moeite is om een boek te verzinnen, enkel om daar dan wat aardigs over te schrijven, dan om een bestaand iets dat niemand kent te nemen, en daar een simpele reactie op te geven.
En zou dat Jongstra iets kunnen schelen dan?
Ook meen ik dat vrijwel alle stukken in deze bundel eerder elders zijn gepubliceerd — alleen mist duidelijkheid daarover. De teksten hebben vaak een opvallend uniforme lengte.
Atte Jongstra noemt zichzelf een jager-verzamelaar als lezer in de introductie. En dat is een term die me bevalt. Hij koos zich zo’n divers leesmenu dat in vergelijking mijn boeklog een overzichtelijk monocultuurtje is.
Alleen hangt De tak van Salzburg door deze eclectische keuzes nog sterker dan andere boekenboeken op de persoonlijkheid van de auteur. En bevalt het de lezer wel hoe Jongstra rondwalst met de bejaarde winkeldochters uit de antiquariaten, dan is dit een heel aardige bundel.
Ik vond de schrijver overigens weleens wat makkelijk schmieren — want heel informatief over de besproken boeken zijn lang alle kritieken niet. Wat me trouwens bevestigde in het vermoeden weleens maakwerk te lezen, oorspronkelijk voor een krant of weekblad geschreven.
Tegelijk heb ik behoorlijk wat aantekeningen gemaakt tijdens het lezen.
Want wat Jongstra in zijn eeuwige ongeduld en nieuwsgierigheid bijeenscharrelde, raakte met regelmaat iets bij mij. Alleen het notenapparaat al biedt meer dan menig boek. En boeklog heeft tenslotte ook dossiers over schijnbaar minder hoogstaande onderwerpen als poep. Dus bevalt het me zeer als een ander zich ook in alles durft te verdiepen.
Als u nooit de — tegennatuurlijke — gewoonte hebt gehad al lezend te denken, zal dit boek u tegen de schrijver innemen, want het zal u het vermoeden geven dat er een zekere vorm van geluk bestaat die u niet kent.
Stendhal
[motto van de Eerste afdeling in het boek]
RSS feeds