Greatest Show on Earth ~ Richard Dawkins
Vier van elke tien Amerikanen schijnen zeker te weten dat de aarde amper zesduizend jaar oud is, en indertijd geschapen werd in een week. Dat heeft hun heilige boek hen namelijk geleerd.
Vervolgens zijn er mensen die er een persoonlijke uitdaging in zien om deze Amerikanen te vertellen dat ze het fout zien. En daarmee ook dat de mens niet apart door God werd geschapen nadat alle dieren al waren gemaakt. Richard Dawkins is zo iemand. En toch toont Dawkins zich een wat vreemde leermeester. Hij kan het namelijk niet nalaten om zijn publiek telkens voor te houden hoe dom het is.
In The Greatest Show on Earth vertelt Richard Dawkins wat de evolutietheorie inhoudt. Daaraan begint hij door genetica uit te leggen op werkelijk het meest basale niveau. Kijk eens hoe veel hondenrassen er zijn — en hoe deze beesten in uiterlijk verschillen. Dat hebben menselijke fokkers toch allemaal maar bereikt in luttele tijd.
Dat maakt het toch logisch dat de natuur in oneindig veel tijd meer al die verschillende diersoorten en planten heeft kunnen laten ontstaan? Dat de mens is geëvolueerd uit iets dat in het water leefde, en misschien nog het meest leek op een vis?
Al is het niet helemaal waar wat ik hierboven schrijf. Dawkins begint dit boek eigenlijk meteen met polemiek, en niet met honden. Want direct vergelijkt hij de mensen die de evolutietheorie verwerpen met Holocaust-ontkenners.
In de rest van het boek gebruikt hij dan weer de term ‘geschiedenisontkenners’.
Indertijd, vrij kort na dat dit boek verscheen, was die enkele vergelijking met Holocaust-ontkenning genoeg om The Greatest Show on Earth direct weer weg te leggen. Zo’n uitgave als deze interesseert me namelijk om enkel twee redenen. Ik wil zien hoe het hoofdonderwerp uitgelegd wordt door een beroepsuitlegger; iemand die van zijn vak de wetenschap moet verduidelijken aan leken. En in ieder biologieboek staan wel voorbeelden van hoe de natuur ergens een oplossing voor gevonden heeft die nieuw voor mij zijn.
Dawkins als polemist, en de stijlfiguren die hij daarbij inzet, interesseert me hoegenaamd niet.
Dit boek is ook een merkwaardig boek. Want de mensen waarop hij zich richt zullen het niet lezen. En de lezers die het wel vindt, zijn het al met Dawkins eens, en zitten vervolgens opgescheept met die raar fanatieke bestrijding van het religieus fanatisme.
Ook ben ik eerder geneigd Stephen Jay Gould in deze te volgen, en te denken dat hoogstens een kleine groep fundamentalisten per se aan ‘intelligent design’ vasthoudt. Dat deze groep vervolgens volgelingen heeft, is dan weer niet verbazingwekkend. Mensen zijn sociale dieren, wier overtuigingen meebuigen met de groepsgedachte. Dat de meeste mensen nergens iets vanaf weten, is vervolgens ook niet vreemd. Onwetendheid beperkt zich nu eenmaal niet tot een gebrek aan kennis over wat Darwin allemaal precies gevonden heeft.
Maar onbenul is hoogstens gevaarlijk bij de ontkenning dat kennis ontbreekt, en als er dan toch gehandeld wordt — zoals politici zo vaak laten zien, omdat zij menen zo daadkracht te tonen.
The Greatest Show on Earth was daarom op zijn best aardig als het voor mij nieuwe kennis bracht. In het hoofdstuk bijvoorbeeld over hoe wij allen het wonder gepresteerd hebben om van éen cel te evolueren tot een mens. En dat dan ook nog in amper negen maanden. Daarin wordt onder meer duidelijk dat ook bij ons de bouwplannen nog aanwezig zijn om kieuwen aan te leggen, wat invloed heeft op hoe de slagaders in de borstkas lopen — om maar te tonen dat de natuur almaar verder moet bouwen met de bouwstenen die vaak al aanwezig zijn sinds het begin van het leven.
RSS feeds