Why is Q Always Followed by U? ~ Michael Quinion
Misleid door de titel. Why is Q Always Followed by U? stelt namelijk slechts éen interessante taalvraag aan de orde, wat mij betreft. De rest van het boek is allereerst etymologie. Van het soort dan ook nog dat iedereen met hulp van wat naslagwerken of referentiesites zelf heel aardig kan beantwoorden.
Waar komt deze merkwaardige frase toch vandaan?
Hoe lang wordt dit opvallende gezegde al gebezigd?
En goed, Michael Quinion antwoordt zulke vragen leuk, en vaak uitvoerig; een vervelend boek is dit ook niet, voor een verloren uurtje. Alleen kleeft er nogal wat toevalligs aan deze uitgave. Er hadden ook honderden andere frasen aan bod kunnen komen. Of nog weer honderden andere meer.
En wellicht ook heeft Why is Q Always Followed by U? een nog veel fundamenteler bezwaar voor mij. De uitdrukkingen waar lezers meer over willen weten, zijn altijd staande uitdrukkingen, en daarmee clichés. Wie schrijft, zal ze daarmee zo goed als kan proberen te vermijden.
Want zelfs de grootste clichés kunnen hoogstens nog flonkeren als ze al sprekend gebracht worden. Goed getimed. De gemeenplaats is heel soms de feestelijke confetti van de spreektaal. Mits op het juiste moment rondgestrooid.
Maar dat de u altijd op de q volgt is nu juist een vraag over schrijftaal. En vragen over schrijftaal komen verder in het hele boek niet voor; op deze ene na die dus prompt goed werd voor de titel. Zal wel niet per ongeluk zijn, om de achternaam van de auteur ook.
En het antwoord is vervolgens niet zo heel interessant. Want dat heeft dan allereerst met toeval te maken. Zoals dat in alfabetten klanken zijn vastgelegd die een taal niet per se hoeft te hebben. Omgekeerd kan het ook goed zijn dat een alfabet niet alle klanken heeft die in een spreektaal gebezigd worden.
Ook in ons alfabet zijn nog allerlei residuen te vinden van het Phoenicische klanskysteem, die via het Grieks tot ons kwamen. Want blijkbaar geldt er, net als bij de evolutie van leven, dat ook in cultuur allereerst verder gebouwd wordt op wat er al is.
Het Oud-Engels dan weer, had al een lettercombinatie om het woord koningin te schrijven. Cw. Het huidige ‘queen’ werd er ooit gespeld als ‘cwen’.
Alleen was in het Frans ook die ‘qu’ overgeleverd voor dezelfde klank, via het Latijn, dus eenmaal na 1066 de Normandiërs er de macht kregen in Engeland, veranderde daarmee ook de spelling van sommige eigen woorden mee.
En normaal was dit waarschijnlijk niemand opgevallen, ware het niet dat de wereld inmiddels groter is geworden, en er ineens Arabische woorden, als qat, tot de woordenschat zijn gaan horen. Woorden die een rechtstreekser verband met dat Phoenicische alfabet nog hebben, dat diverse letters had voor licht verschillende klanken met een harde k.
RSS feeds